رکتوم قسمتی از روده بزرگ است که در آن مواد غذایی به دستگاه گوارش وارد شده و پس از هضم به مقعد منتقل می شوند. رکتوم دارای دو عضو مهم است: مخاطی و عضلانی. عضو مخاطی شامل غشاء باریکی بوده که در داخل رکتوم قرار دارد و عضو عضلانی شامل عضلات که انقباض و تحرک را کنترل می کنند، است.
رکتوم نقش مهمی در فرایند هضم و جذب مواد غذایی ایفا میکند و همچنین در حفظ فضای لوله هضمی و جلوگیری از نفوذ باکتری ها و ویروس ها به داخل بدن نقش دارد. اختلالات در رکتوم می تواند منجر به علایمی مانند درد، خونریزی، تغییرات در رفتار دفع و تغییرات در شکل و حجم مدفوع شود. برخی از بیماریهای شایع رکتوم شامل بواسیر، سرطان مقعد و التهاب و ورم مقعد رکتوم (پروکتیت) بوده که نیاز به درمان دارند.
بیشتر بخوانید: مقعد چیست و چه ساختاری دارد؟
رکتوم کجاست؟
رکتوم قسمت پایینی روده بزرگ است که به کولون سیگموئید متصل می شود. طول آن حدود 15 سانتی متر (6 اینچ) است. آن مواد زائد را از روده بزرگ دریافت می کند و آن را ذخیره می کند تا زمانی که از طریق مقعد از بدن خارج شود.
این عضو آخرین قسمت روده بزرگ است و کولون سیگموئید را به کانال مقعدی متصل می کند که در نهایت به پرینه ختم می شود. طول آن حدود 12 تا 16 سانتی متر است و می توان آن را به سه قسمت تقسیم کرد:
- یک سوم بالایی به صورت داخل صفاقی قرار دارد
- یک سوم میانی به صورت خلفی صفاقی
- یک سوم تحتانی زیر دیافراگم لگن و در نتیجه خارج صفاقی.
برای جذب آب و همچنین برای جذب الکترولیت از مدفوع مهم است و نقش مهمی در فرآیند دفع دارد.
ساختار رکتوم چیست؟
راست روده دارای دو پیچ است: خم شدن ساکرال (خم پشتی) از فرم مقعر ساکروم، خم پرینه (خم شکمی) که از احاطه رکتوم توسط عضله بالابرنده آنی ( پروب رکتال) ناشی می شود. در اینجا نقطه انتقال به کانال مقعدی (اتصال آنورکتال) است.
رکتوم از نظر مورفولوژیکی شبیه روده بزرگ است. مشخصه سه چین عرضی ثابت (دریچه های هیوستون) است. چین میانی رکتوم (دریچه Kohlrausch) قویترین عضله در این قسمت است و در حدود 7 سانتی متر با فاصله از مقعد قرار دارد. تومورهای زیر این چین ممکن است در طول معاینه رکتوم دیجیتال قابل لمس باشند. آمپول رکتوم (بخش بین دریچه کولر آوش و محل اتصال آنورکتال) کاملاً کششی است و به عنوان یک مخزن در هنگام اجابت مزاج عمل می کند.
رکتوم توسط شریان رکتوم فوقانی (شاخه شریان مزانتریک تحتانی)، شریان رکتوم میانی (شاخه شریان ایلیاک داخلی) و شریان رکتوم تحتانی (شاخه شریان پودندال داخلی از شریان ایلیاک داخلی) تامین می شود. عروق لنفاوی در امتداد وریدها حرکت می کنند، به همین دلیل است که کارسینوم رکتال پروگزیمال ترجیحاً به کبد متاستاز می دهد در حالی که کارسینوم رکتوم دیستال به ریه ها متاستاز می دهد.
بیشتر بخوانید: تنگی مقعد و درمان
وظیفه و عملکرد
رکتوم آخرین ایستگاه قبل از دفع مدفوع از طریق کانال مقعدی است. الکترولیت های روده بزرگ مانند سدیم، پتاسیم، کلرید جذب شده و مواد غیر قابل هضم غذا توسط باکتری های بی هوازی تجزیه می شوند. مدفوع از طریق جذب آب غلیظ شده و با مخاط مخلوط می شود.
بعلاوه رکتوم بخشی از اندام خودداری است و نقش مهمی در مکانیسم اجابت مزاج دارد. حس دفع به سیستم عصبی مرکزی منتقل می شود و به فرد میل به اجابت مزاج می دهد. رکتوم اکنون می تواند تصمیم بگیرد که اجابت مزاج را با شل کردن یا کشش عضله بالابرنده و عضله اسفنکتر آنی خارجی شروع کند یا به تاخیر بیاندازد.
بیماریها و اختلالات رکتوم
بیماریهای رکتال و رکتوم یکی از شایع ترین مشکلات در ناحیه نشیمنگاه هستند. در ادامه این مطلب به بررسی متعدد ترین بیماریها پرداختیم:
بواسیر یا هموروئید
هموروئید چیست؟ شایع ترین بیماری در ناحیه پروکتولوژی است. آنها ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند، اما در 50٪ موارد ممکن است شکایاتی وجود داشته باشد که کیفیت زندگی بیماران را مختل کرده است. افرادی که علائمی از این عارضه دارند باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشند، زیرا اکثر موارد با موفقیت درمان می شوند.
بیشتر بخوانید: بواسیر چیست و چه علائمی دارد؟
هموروئید گشاد شدن رگ های خونی بوده که از کانال مقعد بیرون زده است. آنها می توانند در انواع زیر باشند:
- بواسیر خارجی، زمانی که آنها در اطراف مقعد قرار دارند.
- بواسیر یا هموروئید داخلی که بسته به شدت آنها ممکن است قابل مشاهده باشند یا نباشند.
شایع ترین شکایات مربوط به هموروئید عبارتند از:
- از دست دادن خون زیاد یا کم از طریق مقعد، معمولاً پس از تخلیه روده.
- وجود تورم؛
- درد، که معمولاً به عنوان یک ناراحتی ظاهر می شود.
درمان بواسیر به طور کلی با ایجاد عادات سبک زندگی سالم، با ورزش بدنی و اصلاح رژیم غذایی شروع می شود که میزان مایعات و فیبر را افزایش می دهد. همچنین اصلاح عادات روده، اصلاح یبوست، چه از طریق غذا یا در برخی موارد، با استفاده از ملین ها بسیار مهم است.
برای تسکین علائم، می توان از حمام سیتز و داروهای مورد نظر دکتر بواسیر نیز استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: درمان بواسیر با لیزر چگونه است؟
فیستول پری آنال
فیستول چیست؟ فیستول های پری آنال کانال های کوچکی هستند که بین روده و پوست ایجاد می شوند. بسیاری از فیستول های پری مقعدی به دلیل انسداد کانال های ترشحات غدد موجود در دیواره کانال مقعدی بوده و در کنار اسفنکترهای مقعدی قرار دارند. این انسداد باعث التهاب و ایجاد کانال فیستول می شود.
معمولاً این کانال به سمت سطح بدن رفته و در سطح پوست باز می شود و محتویات فیستول از آن خارج میشود. با این حال، اغلب نیاز به مداخله، ایجاد برش، تخلیه و درمان با آنتی بیوتیک است.
بیشتر بخوانید: لیزر فیستول چگونه است؟
شقاق مقعد
شقاق مقعد اغلب یک ضایعه تکی بوده و در خط میانی خلفی مقعد قرار دارند. آنها میتوانند همراه با موارد زیر باشند:
- حاد، هنگامی که آنها به طور ناگهانی ظاهر می شوند.
- مزمن، زمانی که آنها برای مدتی وجود داشته باشند یا به طور مکرر ظاهر شده و ناپدید شوند.
شقاق مقعدی اغلب در بیماران مبتلا به یبوست ظاهر شده و به دلیل ضربه های ناشی از تلاش در حین اجابت مزاج و دفع مدفوع سفت و حجیم است.
شقاق مقعدی اغلب خود به خود بهبود می یابد و در موارد دیگر نیاز به درمان دارویی و گاهی جراحی است.
منابع:
ببخشید بهترین جراح رکتوم رو معرفی نکردین من پرولاپس روده دارم
سلام دکتر میشه چندتا عکسم از بیرون زدگی رکتوم بذارین؟؟
سلام بله حتما گذاشته میشه
پرینه مردان با همون رکتوم یکیه؟