زمانی که پوشش معده تحریک شده و ملتهب شود، میتوان گفت که بیماری گاستریت اتفاق افتاده است. از عوارض و علائم شایع آن می توان به سوء هاضمه، درد و احساس ناراحتی مزمن در ناحیه شکمی اشاره کرد. معمولا بهترین روشهای درمان گاستریت یا همان التهاب معده از طریق مصرف طیفی از آنتی اسیدها، آلژینات ها و آنتی بیوتیک ها که پزشک تجویز میکند، انجام میشود.
گاستریت یا التهاب معده چیست؟
در ساده ترین تعریف؛ گاستریت به انگلیسی (Gastritis) همان التهاب یا ورم کردن معده است. که به دلیل تحریک قسمتی از بدن که وظیفه آن حفاظت از معده در برابر میکروباکتری ها، آنزیم ها و اسیدهاست، طی عواملی خاص اتفاق می افتد. به معنای دیگر میتوان گفت که گاستریت زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن تهدیدی برای آسیب رساندن به این ناحیه را تشخیص میدهد. در نتیجه خود سیستم ایمنی با ایجاد التهاب می خواهد از بدن در برابر عفونت ها یا زخم معده حفاظت کند.
چه زمانی گاستریت مزمن میشود؟
التهاب معده زمانی به حالت مزمن تبدیل می شود که بیشتر از چند هفته تا چندین ماه درمان نشده ادامه پیدا کرده و ورم همچنان باقی می ماند. عواملی که در مزمن شدن گاستریت معده نقش دارند عبارتند از:
- عفونت هلیکوباکتر پیلوری (شایع ترین علت)
- مصرف طولانی مدت داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مثل ایبوپروفن)
- مصرف بیش از حد الکل یا دخانیات
- اختلالات خودایمنی (پسوریازیس)
- رفلاکس صفرا
علت التهاب معده (گاستریت) چیست؟
دلایل ابتلا زنان و مردن به گاستریت معده عبارت است از:
- ایجاد عفونت از طریق باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) یا همان میکروب معده
- مصرف مسکن های ضدالتهاب (مانند ایبوپروفن) و آسپرین به صورت بی رویه
- نوشیدن بیش از حد الکل
- استرس زیاد و احساس اضطراب مزمن یا حتی احساس ناخوشی بعد از جراحی
گاستریت همچنین می تواند ناشی از مشکلی در سیستم ایمنی بدن شما باشد که در آن به پوشش معده شما حمله می کند.
آیا التهاب معده مسری است؟
خیر گاستریت به خودیِ خود مسری نیست. اما عفونت هایی که باعث آن می شوند، قابلیت انتقال دارند. مثلاً باکتری هلیکوباکتر پیلوری که بخش زیادی از جمعیت جهان را روزانه آلوده میکند، عامل اصلی گاستریت مزمن در حدود نیمی از افراد به حساب می آید. این باکتری معمولاً از طریق مسیر دهانی و مدفوع پخش میشود. رعایت بهداشت فردی مثل شستن دست ها بعد از دستشویی و قبل از آماده سازی غذا می تواند نقش مهمی در جلوگیری از انتقال این عفونت ها و در نتیجه پیشگیری از گاستریت داشته باشد.
علائم گاستریت شدید و خفیف
التهاب معده می تواند بدون هیچ علائمی در بدن شما به وجود آمده باشد. اگر نشانه های آن را دیدید، متاسفانه باید بدانید که بیماری به مرحله مزمن خود رسیده است. گاها ممکن است علامت آن با یک بیماری گوارشی شروع شود. مثلا اختلال در هضم و شروع خونریزی در دستگاه گوارش که به شکل خونی نسبتا تیره از مقعد بیمار خارج میشود.
سایر علائم شایع آن عبارتند از:
- درد شکم
- سوء هاضمه
- احساس پری و نفخ
- احساس تهوع
- استفراغ
- احساس گرسنگی کمتر از حد معمول
- آروغ زدن و دفع گاز
روش های درمان گاستریت
روش انتخابی برای درمان گاستریت به علت ایجاد آن وابسته است. پس از مراجعه به پزشک او ممکن است یکی از موارد زیر را برای پیش بردن روند درمان توصیه کند:
- آنتی بیوتیک ها
- داروهایی برای کنترل اسید معده و جلوگیری از بالا آمدن آن به مری، مانند آنتی اسیدها، مهارکننده های پمپ پروتون یا آلژینات ها
- با پزشک خود در مورد قطع مصرف مسکن های ضدالتهاب (مانند ایبوپروفن) یا آسپرین و در صورت امکان، امتحان کردن داروی دیگری صحبت کنید
- اگر گاستریت ناشی از الکل باشد، مصرف الکل را متوقف کنید
- اگر گاستریت درمان نشود، ممکن است بدتر شده و باعث زخم معده شود.
اگر ورم معده بهبود نیابد یا علائم شدیدی ایجاد کند، پزشک عمومی ممکن است شما را به یک متخصص معده (متخصص گوارش) ارجاع دهد.
تشخیص التهاب روده
برای شناسایی گاستریت، پزشک ابتدا درباره علائم و سوابق پزشکی بیمار پرس و جو می کند. ممکن است بر اساس توضیحات اولیه به گاستریت مشکوک شود، اما برای اطمینان نیاز به انجام آزمایش های تکمیلی خواهد بود. یکی از مراحل اولیه می تواند تصویربرداری از دستگاه گوارش فوقانی باشد که شامل مجموعه ای از عکس های رادیولوژی (اشعه ایکس) از معده و روده های بالایی است. این روش می تواند زخم ها یا فرسایش های دیواره معده را نشان دهد، هرچند همیشه التهاب معده را به طور مستقیم مشخص نمی کند.
برای تایید نهایی، معمولا انجام بیوپسی از بافت معده واجب است. چرا که شواهد اصلی گاستریت در سطح میکروسکوپی قابل مشاهده هستند. این نمونه برداری معمولاً در جریان آندوسکوپی انجام می شود؛ در این روش، لوله ای باریک و انعطاف پذیر با دوربینی کوچک به درون دستگاه گوارش فرستاده شده تا از ناحیه مورد نظر تصویربرداری و در صورت لزوم نمونه برداری انجام شود. در بسیاری از موارد، پزشک از طریق تصاویر آندوسکوپی می تواند علائم بصری گاستریت را پیش از بررسی بافت تشخیص دهد.
در ادامه، ممکن است آزمایش های بیشتری برای یافتن علت اصلی یا بررسی عوارض احتمالی درخواست شود، از جمله:
- آزمایش خون
- آزمایش مدفوع
- تست تنفسی برای شناسایی باکتری هلیکوباکتر پیلوری
منابع:
