خون در مدفوع نشانه چیست؟ + تشخیص و “درمان مدفوع خونی”

خون در مدفوع یکی از مشکلات هراس انگیزی است که ذهن تمام افراد مبتلا به آن را درگیر خود می کند. رنگ خون نسبت به قسمتی از دستگاه گوارش که در آن مشکل به وجود آمده متفاوت است. دلایل زیادی برای ابتلا به این بیماری وجود دارند که می تواند از یک بیماری که درمان راحتی دارد مانند بواسیر یا هموروئید تا یک بیماری پیچیده مانند سرطان رکتوم متغیر باشد.

این عارضه همراه با علائم دیگری هم می باشد. به علاوه روش های درمان متفاوتی دارد که در این مقاله تصمیم به بررسی تمام آنها داریم…

خون در مدفوع یا مدفوع خونی چیست؟

خون در مدفوع یا هماتوشزیا که به انگلیسی Blood in stool نامیده می شود، یکی از فوریت های پزشکی به شمار می رود. به طور معمول، شما متوجه خونریزی مقعدی روی دستمال توالت، در آب کاسه توالت یا در مدفوع خود می شوید. اگر خونریزی مقعدی را تجربه کردید، این نکته اهمیت بسیاری دارد که سریعا با یک پزشک متخصص تماس گرفته یا حضوری برای معاینه به او مراجعه کنید. زیرا این عارضه می تواند نشانه یکی از بیماری های نشیمنگاهی یا مربوط به دستگاه گوارش باشد.

Most people with minor rectal bleeding do not have colon cancer or another serious condition. However, it is not possible to know the cause of bleeding without an examination by a clinician.

اکثر افراد مبتلا به خونریزی جزئی رکتوم، سرطان کولون یا بیماری جدی دیگری ندارند. اما بدون معاینه پزشک نمی توان علت خونریزی را دانست.

نقل شده از: uptodate.com

چه مقدار خون در مدفوع خطرناک است؟

در برخی موارد، خونریزی مقعدی می تواند یک علامت جزئی از یک بیماری باشد که به راحتی قابل درمان است. به عنوان مثال، هموروئید می تواند باعث خونریزی مقعدی شود. ماندگاری این بیماری معمولا مدت زیادی طول نمی کشد که درمان هموروئید هم اغلب موارد آسان است. در نتیجه با درمان آن خطر جدی برای فرد وجود ندارد. 

با این حال، خونریزی مقعدی گاهی اوقات می تواند نشانه یک بیماری جدی مانند سرطان کولورکتال باشد. مهم است که هرگونه خونریزی را که تجربه می کنید پیگیری کنید. اگر زیاد و مکرر بوده یا باعث نگرانی شما می شود، با یک پزشک گوارش در ارتباط باشید تا علت دقیق آن تشخیص داده شود.

همچنین بخوانید: عوامل سرطان مقعد ،دلیل خونریزی، علائم و روش های جلوگیری

خون در مدفوع نشانه چیست (علت)؟

به طور معمول علت وجود خون در مدفوع نشانه بیماری هایی مانند هموروئید، شقاق مقعد، بیماری التهابی روده (IBD)، زخم و سرطان کولورکتال است.

شما ممکن است خونریزی مقعدی را به چند روش مختلف ببینید یا تجربه کنید، از جمله:

• دیدن خون روی دستمال توالت هنگام پاک کردن
• دیدن خون در کاسه توالت هنگام دستشویی. زیرا ممکن است آب داخل کاسه قرمز رنگ به نظر برسد.
• هنگام اجابت مزاج متوجه مدفوع قرمز تیره، سیاه یا قیری می شوید.
• خونریزی مقعدی می تواند قرمز روشن یا تیره تر باشد. شما همچنین می توانید خونریزی مقعدی داشته باشید بدون اینکه بتوانید آن را ببینید. این می تواند زمانی اتفاق بیفتد که مقدار بسیار کمی خون در مدفوع شما وجود داشته باشد که به آن خونریزی مخفی می گویند.

دلایل خون در مدفوع به طور دقیق تر عبارت هستند از:

استرس و مدفوع خونی

وقتی استرس دارید، بدن شما هورمون هایی ترشح می کند که می توانند باعث حساس تر شدن و واکنش پذیری دستگاه گوارش شما شوند.
استرس همچنین می‌تواند باعث التهاب و تغییراتی در نحوه عملکرد روده‌ های شما شده و باعث تشدید بیماری‌ های گوارشی و در نتیجه مدفوع خونی شود.
در حالی که استرس می تواند یک عامل کمک کننده در برخی موارد مدفوع خونی باشد، لزوماً علت اصلی آن نیست. مدفوع خونی می‌ تواند علل زمینه‌ ای مختلفی داشته باشد، از جمله بیماری التهابی روده (IBD) یا بیماری زخم معده و غیره.

بواسیر (هموروئید)

رایج ترین علت خون در مدفوع برای تمام سنین بواسیر یا هموروئید است. بواسیر دارای دو نوع داخلی و خارجی است که نوع خارجی آن معمولا با لمس کاملا قابل تشخیص است ولی هموروئید داخلی نشانه ای نداشته و فرد معمولا با خونریزی کردن آن متوجه بیماری می شود.

علت این عارضه وارد شدن فشار به رگ های مقعد است که باعث آسیب دیدن و متورم شدن آنها شده و در نهایت خونریزی می کنند.

از دیگر علائم بیماری بواسیر خارجی و داخلی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داشتن درد
• سوزش و خارش
• به وجود آمدن زائده مقعدی
• احساس دفع ناقص مدفوع

حتما بخوانید: درمان سرپایی بواسیر یا هموروئید با لیزر

شقاق یا فیشر

شقاق زخم باریکی است که می تواند در راستای کانال رکتوم یا اطراف دریچه مقعد ایجاد شود. این زخم معمولا با سوزش و خارش همراه است که پس از هر اجابت مزاج بیشتر می شود. دلیل عمده ایجاد شقاق یبوست است. یکی از رایج ترین نشانه های شقاق رکتوم خونی است که به رنگ روشن از مقعد خارج شده یا روی مدفوع مشاهده می کنید. از دیگر نشانه های آن می توان به التهاب و قرمزی زخم اشاره کرد.

حتما بخوانید: درمان سرپایی شقاق با لیزر

فیستول

فیستول آنال از دیگر بیماری های مقعدی بوده که به نسبت شقاق و بواسیر کمتر شایع است. این بیماری یک کانال عفونی بوده که می تواند دو عضو نزدیک بهم در داخل رکتوم را به یکدیگر وصل کند. این کانال چرکی باعث شده تا عفونت به سطح پوست راه پیدا کند. خونریزی مقعدی از نشانه های رایج فیستول است. دیگر علامت های فیستول شامل موارد زیر هستند:

•  ایجاد یک یا دو سوراخ روی سطح باسن کنار دریچه رکتوم
• داشتن درد
• خروج چرک و عفونت به شکل خونابه
• خونریزی در صورت تحریک شدن یا گیر کردن به لباس
• خارش و سوزش
• تورم و قرمزی ناحیه

حتما بخوانید: درمان فیستول با لیزر + عمل جراحی فیستول مقعد

زگیل تناسلی

زگیل دستگاه تناسلی زائده های ریز و درشتی هستند که می توانند روی قسمت های مختلف دستگاه تناسلی مانند داخل واژن، داخل مقعد، آلت تناسلی یا روی آنها ایجاد شوند. داشتند رابطه مقعدی با فردی که زگیل تناسلی دارد یکی از علت های رایج خونریزی مقعدی می باشد. زیرا در این صورت زائده ها آسیب دیده و ممکن است با این تحریک شروع به خونریزی کنند.

همچنین بخوانید: درمان زگیل تناسلی با لیزر : هزینه، مزایا و معایب

سرطان روده بزرگ (کولون)

سرطان روده بزرگ نوعی سرطان است که از روده بزرگ (کولون) شروع می شود. همانطور که میدانید، روده بزرگ قسمت پایانی دستگاه گوارش است.

علائم و نشانه های سرطان روده بزرگ عبارتند از:

• تغییر مداوم در عادات مدفوع، از جمله اسهال یا یبوست یا تغییر در قوام مدفوع
• خونریزی مقعدی یا خون در مدفوع شما
• ناراحتی دائمی شکم، مانند گرفتگی عضلات، گاز یا درد
• احساس اینکه روده شما به طور کامل تخلیه نمی شود
• ضعف یا خستگی
• کاهش وزن بی دلیل

بسیاری از افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه بیماری هیچ علامتی را تجربه نمی کنند. هنگامی که علائم ظاهر می شوند، بسته به اندازه و محل سرطان در روده بزرگ شما، احتمالاً متفاوت خواهند بود.

دیورتیکولیت

دیورتیکول ها کیسه های کوچک و برآمده ای هستند که می توانند در پوشش دستگاه گوارش شما ایجاد شوند. آنها اغلب در قسمت پایین روده بزرگ (کولون) یافت می شوند. دیورتیکول ها به ویژه پس از 40 سالگی شایع هستند و به ندرت باعث ایجاد مشکل می شوند.

علائم و نشانه های دیورتیکولیت عبارتند از:

• درد، که ممکن است ثابت باشد و برای چند روز ادامه داشته باشد. سمت چپ پایین شکم محل معمول درد است. اما گاهی اوقات سمت راست شکم به خصوص در افراد آسیایی تبار درد بیشتری دارد.
• تهوع و استفراغ.
• تب.
• حساسیت شکمی.
• یبوست یا در مواردی که کمتر شایع هستند، اسهال.
• به ندرت خونریزی مقعدی

زخم معده

زخم های گوارشی زخم های باز هستند که در لایه داخلی معده و قسمت بالایی روده کوچک ایجاد می شوند. شایع ترین علامت زخم معده درد معده است.

• سوزش معده درد
• احساس سیری، نفخ یا آروغ زدن
• عدم تحمل غذاهای چرب
• سوزش سردل
• حالت تهوع

شایع ترین علامت زخم معده درد و سوزش است. اسید معده درد را بدتر می‌کند. درد را اغلب می‌توان با خوردن غذاهای خاصی که اسید معده را بافر می‌کنند یا با مصرف داروهای کاهش‌دهنده اسید تسکین داد، اما ممکن است دوباره عود کند. درد ممکن است بین خوردن وعده های غذایی و شب بدتر شود.

بسیاری از افراد مبتلا به زخم معده حتی علائمی ندارند.

در موارد کمتر، زخم ممکن است علائم شدیدی مانند:

• استفراغ معمولی یا استفراغی که ممکن است قرمز یا سیاه به نظر برسد
• خون تیره در مدفوع، یا مدفوع سیاه یا قیری رنگ
• مشکل در تنفس
• احساس ضعف
• حالت تهوع 
• کاهش وزن بی دلیل
• تغییر در اشتها

پروکتیت یا کولیت

پروکتیت زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های راست روده ملتهب می‌شوند و اغلب منجر به درد و خونریزی می‌شوند.

کولیت زمانی رخ می دهد که بافت های پوشاننده روده بزرگ ملتهب شوند. نوعی کولیت، به نام کولیت اولسراتیو، همچنین می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های منبع مطمئن یا زخم‌های باز و پیشرونده شود که اغلب خونریزی می‌کنند.

درمان پروکتیت و کولیت بسته به علل آن متفاوت است. آنها از آنتی بیوتیک تا جراحی را شامل می شوند.

علل شایع پروکتیت و کولیت عبارتند از:

• عفونت
• برخی از شرایط که باعث مشکلات گوارشی می شوند، مانند بیماری کرون
• برخی داروها مانند رقیق کننده های خون
• پرتودرمانی یا شیمی درمانی
• رابطه مقعدی
• کاهش جریان خون به روده بزرگ یا راست روده
• انسداد در روده بزرگ یا رکتوم

خون در مدفوع چه علائمی دارد؟

علائمی مانند تغییر در عادات روده، رنگ مدفوع (به سیاه یا قرمز) و قوام آن، وجود درد یا حساسیت ممکن است به پزشک بگوید که کدام ناحیه از دستگاه گوارش درگیر بیماری شده است. از آنجایی که مصرف آهن، بیسموت یا غذاهایی مانند چغندر می تواند به مدفوع ظاهری شبیه خونریزی از دستگاه گوارش بدهد، پزشک باید قبل از تشخیص، مدفوع را از نظر خون آزمایش کند.

علائم دیگر:

• خون قرمز روشن که مدفوع را پوشانده است
• خون تیره با مدفوع مخلوط شده است
• مدفوع سیاه یا قیری رنگ
• خون قرمز روشن در استفراغ

نشانه های خون مخفی در مدفوع

علائم خون مخفی در مدفوع که به آن عارضه OGIB نیز می گویند، عبارتند از تغییر رنگ مدفوع به قیری سیاه یا حتی مایل به قهوه ای، افت گلبول های قرمز (کم خونی) و فشار خون پایین که بیمار مبتلا آن را تجربه میکند. بیماران مبتلا به خون مخفی در مدفوع ممکن است چندین بار برای انتقال خون در بیمارستان بستری شوند.

همچنین از نشانه های دیگر خونریزی پنهان، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• سبکی سر
• دشواری در تنفس
• غش کردن
• احساس درد در قفسه سینه
• درد شکم

چگونه متوجه خون در مدفوع شویم (تشخیص)؟

شما ممکن است خونریزی مقعدی را به چند روش مختلف ببینید یا تجربه کنید، از جمله:

• دیدن خون روی دستمال توالت هنگام پاک کردن
• دیدن خون در کاسه توالت هنگام استفاده از دستشویی. ممکن است آب داخل کاسه به نظر برسد که قرمز رنگ شده است.
• هنگام اجابت مزاج متوجه مدفوع قرمز تیره، سیاه یا قیری می شوید.

خون در مدفوع می تواند قرمز روشن یا تیره تر باشد. شما همچنین می توانید خونریزی مقعدی داشته باشید بدون اینکه بتوانید آن را ببینید. این عارضه می تواند زمانی اتفاق بیفتد که مقدار بسیار کمی خون در مدفوع شما وجود داشته باشد که به آن خونریزی مخفی می گویند.

هنگامی که برای خونریزی مقعدی به پزشک مراجعه می کنید، یک سری سوالات برای کمک به شناسایی علت از شما پرسیده می شود. این موارد می تواند شامل زمانی باشد که خونریزی مقعدی شروع شد، غذاهایی که قبل از شروع علائم مصرف کرده اید، اگر یبوست داشتید، و اگر در حین اجابت مزاج زور می زدید.
آزمایشاتی که ممکن است به تعیین علت خونریزی مقعدی کمک کند عبارتند از:

• کولونوسکوپی: طی آزمایش کولونوسکوپی روده یک لوله بلند و انعطاف پذیر با یک دوربین کوچک در نوک آن وارد راست روده می شود. این روش معاینه به پزشک اجازه می دهد تا داخل کل روده بزرگ را مشاهده کرده و هر گونه ناهنجاری را جستجو کند.
• سیگموئیدوسکوپی: که طی آن دکتر از یک سیگموئیدوسکوپ، یک لوله انعطاف‌پذیر با نور و دوربین، برای مشاهده قسمت پایین روده بزرگ و راست روده استفاده می‌کند. این آزمایش می‌تواند به تشخیص اختلالات روده و سرطان کمک کند.
• آزمایش خون مخفی مدفوع: که یک آزمایش آزمایشگاهی برای تشخیص خون پنهان یا مخفی در مدفوع است. طبق گفته مسئولان آزمایشگاه، این آزمایش را می توان به چند روش انجام داد، یا با جمع آوری نمونه مدفوع توسط بیمار و بازگرداندن آنها به پزشک یا آزمایشگاه یا با استفاده از یک پد یا دستمال قابل شستشو که با وجود خون تغییر رنگ می دهد.

عکس واقعی مدفوع خونی

یکی از بهترین روش های تشخیص این عارضه مشاهده عکس خون در مدفوع است که به شکل زیر می باشد:

مدفوع خونی در کودکان و نوزادان

خون در اجابت مزاج کودکان یا نوزادان معمولاً از بخشی در دستگاه گوارش منشا می گیرد. که به دو صورت زیر است:

• دستگاه گوارش تحتانی: در بیشتر موارد، خون قابل مشاهده در حرکات روده از قسمت پایینی دستگاه گوارش می آید. دستگاه گوارش تحتانی از روده بزرگ (کولون)، رکتوم و مقعد تشکیل شده است. خونریزی از مقعد (دریچه ای که گاز های روده از طریق آن دفع می شوند) در کودکان در تمام سنین رایج است. خونریزی از قسمت تحتانی دستگاه گوارش معمولاً باعث می شود که حرکات روده با خون قرمز روشن (یا گاهی اوقات مایل به قهوه ای) پوشیده یا مخلوط شود.
• دستگاه گوارش فوقانی: به ندرت، خون از قسمت فوقانی دستگاه گوارش می آید. دستگاه گوارش فوقانی از مری، معده و روده کوچک تشکیل شده است. خونریزی از این نواحی معمولا باعث حرکات روده ای سیاه و چسبناک (قیر مانند) می شود. این اتفاق به این دلیل است که خون در دستگاه گوارش توسط باکتری های معمولی روده تجزیه می شود که رنگ خون را سیاه می کند. اگر کودک در معده‌اش خون داشت، ممکن است مواد قرمز یا سیاهی را که شبیه تفاله‌های قهوه است، استفراغ کند. معمولاً برای ایجاد تغییرات قابل مشاهده در حرکات روده، مقدار زیادی خون از دستگاه گوارش فوقانی می گیرد.
• قسمت های دیگر بدن: خون در حرکات روده ممکن است از بینی و گلوی کودک نیز بیاید (مثلاً اگر خون دماغ شده باشد و مقداری از خون را ببلعد).

پزشک متخصص طی یک آزمایش ساده می تواند متوجه شود در مدفوع کودک یا نوزاد شما خون وجود دارد یا خیر.

روش های جلوگیری از ایجاد خون در مدفوع

بهترین راه برای جلوگیری از خونریزی مقعدی جلوگیری از علل اصلی آن است.
به طور مثال:

• برای جلوگیری از بواسیر، مهم است که مدفوع خود را نرم نگه دارید تا به راحتی دفع شود. برای انجام این کار، مایعات فراوان بنوشید و از رژیم غذایی سرشار از فیبر استفاده کنید. به محض اینکه احساس کردید به دستشویی بروید و هنگام دفع مدفوع از زور زدن خودداری کنید. همچنین زمان نشستن در توالت را محدود کنید.
• شقاق مقعدی را می توان با اجتناب از تحریک رکتوم و پاک کردن ناحیه با دستمال نرم، پارچه مرطوب شده یا پد پنبه ای پیشگیری کرد. از دستمال توالت خشن یا معطر استفاده نکنید.

افرادی که در معرض خطر ابتلا به سرطان مقعد یا کولورکتال قرار دارند باید به طور منظم تحت غربالگری قرار گیرند، در درجه اول کولونوسکوپی. غربالگری سرطان کولورکتال می تواند پولیپ های پیش سرطانی را در روده بزرگ یا راست روده شناسایی کند تا بتوان آنها را قبل از تبدیل شدن به سرطان برداشت. غربالگری‌ها همچنین می‌توانند سرطان کولورکتال را زود تشخیص دهند، زمانی که درمان احتمال موفقیت‌آمیزتری دارد.

درمان خون در مدفوع

در بیشتر موارد، داشتن خون در مدفوع را می توان با رسیدگی به علت خونریزی درمان کرد. خونریزی مقعدی اغلب بخشی از یک مشکل پیچیده است که باید درمان شود. هنگامی که آن بیماری درمان شد، خونریزی معمولا متوقف می شود. گزینه های درمانی بسته به شرایط ممکن است متفاوت باشد. بیماری هایی مانند شقاق مقعدی می تواند به مرور زمان خود به خود از بین برود یا با پماد درمان شود. هموروئید یکی دیگر از علل شایع خونریزی مقعدی است که می‌توان آن را با رفع مشکلات یبوست، تغییر رژیم غذایی و مصرف آب یا احتمالاً جراحی درمان کرد.

بهترین روش ها برای جلوگیری و درمان خون در مدفوع شامل موارد زیر می باشند:

• هشت تا ده لیوان آب در روز پیشنهاد می شود.
• هر روز حمام یا دوش بگیرید و پوست اطراف مقعد را ضد عفونی کنید.
• در صورتی که شرایط پر از استرس همراه با تنش را تجربه می کنید، اجازه ندهید عادت های گوارشی شما را به هم بریزد.
• فیبر را در رژیم غذایی خود با مکمل هایی مانند متاموسیل، بنفیبر یا غذاهایی مانند آلو افزایش دهید.
• برای مدت طولانی در توالت نشینید.

یکی دیگر از علل شدید خونریزی مقعدی می تواند سرطان باشد. اگر چنین باشد، پزشک متخصص گوارش یا بیماریهای نشیمنگاهی یک برنامه درمانی برای درمان سرطان ایجاد می‌کند که اغلب تومورها را از بین می‌برد. تمام این روش های درمانی باید توسط پزشک انجام شود.