علائم خونریزی دستگاه گوارش (GI) به نوع نشت خون در مسیر گوارشی هر بیمار بستگی دارد. اگرچه مشاهده خروج خون از مقعد به رنگ روشن گاهی ممکن است نشان دهنده یک بیماری سبک و قابل درمان مانند بواسیر یا شقاق باشد، اما اگر علائم خونریزی گوارشی حاد یا شدید دستگاه گوارش را دارید، فوراً باید به پزشک مراجعه کنید.
خونریزی دستگاه گوارش چیست؟
خونریزی دستگاه گوارش (GI) خونریزی از هر قسمتی در دستگاه گوارش شما است. یعنی از هر جایی در مسیر دهان تا مقعد.
بنا بر این توصیف، ممکن است زمان ابتلا به این عارضه یکی از موارد زیر را تجربه کنید:
- خونریزی کم در طول زمان
- خونریزی خفیف که عود کرده و دوباره از بین می رود
- خونریزی ناگهانی و شدید
- خونریزی دستگاه گوارش ممکن است باعث استفراغ خون یا دفع خون در مدفوع شود.
خونریزی از هر قسمتی از دستگاه گوارش یک علامت جدی است و می تواند تهدید کننده زندگی یک شخص باشد. خونریزی شدید یا ناگهانی دستگاه گوارش، خونریزی دستگاه گوارش نیز نامیده می شود.
کدام علائم مربوط به خونریزی دستگاه گوارش است؟
علائم خونریزی در معده یا روده ها به موارد زیر بستگی دارد:
- محل خونریزی
- سرعت خونریزی
- میزان خون
یک شخص ممکن است از قسمت های زیر خونریزی داشته باشد:
- مری (لوله گوارش)
- معده
- روده کوچک (روده بزرگ)
- رکتوم (راست روده)
- مقعد
خونریزی دستگاه گوارش فوقانی
اگر از قسمت بالای دستگاه گوارش خود مانند مری، معده یا قسمت اول روده کوچک (اثنی عشر) خونریزی دارید، ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر را تجربه کنید:
- استفراغ همراه با خون قرمز روشن (به نام هماتمز)
- استفراغ همراه با خون شبیه دانه های قهوه
- احساس تهوع
- درد شکم
- دفع مدفوع سیاه و قیری (به نام ملنا)
لازم به ذکر است که به ندرت خونریزی دستگاه گوارش فوقانی می تواند باعث دفع خون قرمز روشن از مقعد (رکتوم) شود. به این بیماری هماتوشزی می گویند.
خونریزی دستگاه گوارش تحتانی
خونریزی از قسمت تحتانی دستگاه گوارش روده، رکتوم یا مقعد می تواند منجر به دفع خون از دستگاه گوارش تحتانی شود. در صورتی که خونریزی از قسمت تحتانی دستگاه گوارش اتفاق بیفتد ممکن است بیمار یکی از موارد زیر را به صورت خفیف یا شدید تجربه کند:
- خون مخلوط با مدفوع
- مدفوع به رنگ قرمز تیره
- خون در توالت
- خون روی دستمال توالت پس از پاک کردن
سایر علائمی که می توانند با خونریزی دستگاه گوارش تحتانی مرتبط باشند عبارتند از:
علائم کلی از دست دادن خون
اگر در مدت زمان کوتاهی خون زیادی به شکل مخفی در مدفوع یا آشکار از بدن شما خارج شود، احتمال دارد یکی از علائم زیر را تجربه کنید:
- احساس سرگیجه یا غش کنید
- احساس ضعف کنید
- رنگ پریده و عرق کرده به نظر برسید
- پوست سرد و مرطوب داشته باشید
- ضربان قلب سریع و فشار خون پایین داشته باشید
- احساس آشفتگی یا گیجی کنید
علت خونریزی گوارشی چیست؟
انواع بیماری ها و شرایط گوناگون در سیستم گوارشی می توانند باعث مشکلات خونی در لوله گوارش شوند و این بیماری ها بسته به محل خونریزی در دستگاه گوارش متفاوت هستند.
دلایل خونریزی دستگاه گوارش فوقانی
خونریزی از مری، معده یا دوازدهه می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- زخم معده در معده یا دوازدهه: این موارد معمولاً در اثر عفونت با باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می شوند.
- التهاب و فرسایش در مری، معده یا دوازدهه: التهاب در این مسیر می تواند مربوط به بیماری رفلاکس معده به مری (GORD) باشد.
- واریس: رگ های خونی بزرگ شده که در مری یا معده ایجاد میشوند.
- پارگی در دیواره مری.
- سرطان در مری یا معده.
کودکان خردسال ممکن است پس از بلعیدن تصادفی باتری های کوچک، دچار خونریزی دستگاه گوارش فوقانی شوند. پس آنها را از دسترس کودکان خود دور نگه دارید.
دلایل خونریزی دستگاه گوارش تحتانی
خونریزی از روده، رکتوم یا مقعد می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- بیماری دیورتیکولار: شایع ترین علت خونریزی دستگاه گوارش تحتانی در افراد مسن
- بواسیر یا هموروئید
- آنژیودیسپلازی: ناهنجاری رگ های خونی در روده
- ایسکمی روده: زمانی که خونرسانی به روده مسدود می شود
- بیماری التهابی روده: بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو
- برخی عفونت های روده
- سرطان روده یا پولیپ
- شقاق مقعد
یکی دیگر از علل خونریزی دستگاه گوارش تحتانی، پس از برداشتن پولیپ روده در طول کولونوسکوپی است.
عوامل خطر برای خونریزی دستگاه گوارش
اگر موارد زیر را داشته باشید، ممکن است در معرض خطر خروج خون از سیستم گوارشی باشید:
- ابتلا به سیروز کبدی: که می تواند باعث واریس (رگ های خونی گشاد شده) در مری شود
- مصرف زیاد الکل
- مصرف داروهای ضد التهابی (NSAIDS)، به خصوص اگر داروهای کورتیکواستروئید نیز مصرف می کنید
- مصرف داروهای رقیق کننده خون: این داروها می توانند خطر خونریزی را افزایش داده و منجر به خونریزی خطرناک نیاز به پیگیری شوند
- وجود اختلال و لخته شدن خون
روش های تشخیص علت خونریزی گوارشی
پزشک در ابتدا تصمیم دارد تا علت خونریزی را تشخیص دهد. زیرا انتخاب درمان مناسب کاملا بستگی به علت خونریزی در دستگاه گوارش دارد. سپس نسبت به منبع خونریزی، میزان جدی بودن آن را بررسی میکند. ممکن است در برخی مواقع به درمان فوری در بیمارستان نیاز داشته باشید.
پزشک در مورد علائم کنونی و آنهایی که قبلا تجربه کردید سوال کرده و سپس معاینه میکند. هدف پزشکان از انجام معاینه، بررسی موارد زیر است:
- چه زمانی برای اولین بار متوجه خونریزی شدید؟
- چند وقت یکبار خون دیده اید؟
- آیا علائم دیگری دارید؟
- در مورد سلامت کلی بدن
- آیا اخیراً عمل جراحی یا آندوسکوپی انجام داده اید؟
- چه داروهایی مصرف می کنید؟
پزشک نبض، فشار خون و دمای بدن بیمار را طی انجام معاینه بررسی می کند. دکتران معاینه ای عمومی از جمله لمس شکم انجام داده و در صورت لزوم یک روش تخصصی را اجرا میکنند.
همچنین در اغلب مواقع از بیمار می پرسند که آیا می توانند مجرای ادرار را نیز برای یافتن خون معاینه کنند. این روش بررسی شامل وارد کردن انگشت دستکش دار پزشک به مجرای ادرار می شود.
همچنین پزشک ممکن است آزمایش هایی مانند موارد زیر را تجویز کند:
- آزمایش خون
- آزمایش مدفوع
- آزمایش خون مخفی در مدفوع (برای بررسی خون در مدفوع)
- آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: که در آن از یک لوله بلند، نازک و انعطاف پذیر متصل به یک دوربین کوچک در انتها برای مشاهده مری و معده استفاده می شود
- کولونوسکوپی: که در آن از یک آندوسکوپ برای مشاهده داخل مجرای پشتی و روده بزرگ استفاده میشود
- سی تی CT اسکن شکم
منابع مقاله:
