اگر بعد از غذا خوردن دردی دارید که باعث می شود غذای خود را محدود کنید و وزن کم کنید، پس از مراجعه به متخصص گوارش به احتمال بسیار زیاد ممکن است به ایسکمی مزانتریک روده مشکوک شود. سپس با تجویز آزمایشی دقیق وی با دیدن تنگی در شریان های اصلی روده کوچک می تواند به تأیید تشخیص کمک کند.
ایسکمی مزانتریک روده چیست؟
ایسکمی مزانتریک “Mesenteric Ischemia” زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به روده ها کاهش پیدا کند یا مسدود شود. رگ های اصلی که وظیفه رساندن خون و اکسیژن به روده ها را دارند «شریان های مزانتریک» نامیده می شوند. واژه “ایسکمی” به معنی کمبود خون رسانی است.
وقتی روده‌ها خون و اکسیژن کافی دریافت نکنند، درد شدید شکمی ایجاد می شود. در صورتی که جریان خون به شدت کاهش یابد، عملکرد روده‌ها مختل شده و حتی بافت آن شروع به مرگ می کند. این حالت یک اورژانس پزشکی محسوب می شود.
علت های ایسکمی مزانتریک روده
این بیماری در دو نوع دیده می شود:
- ایسکمی مزانتریک روده مزمن
به دلیل تجمع پلاک در دیواره شریان های مزانتریک در روده ایجاد می شود (آترواسکلروز یا همان تصلب شرایین). این تجمع به تدریج باعث تنگی و انسداد جریان خون می شود. در ابتدا علائم ممکن است گهگاه ظاهر شوند اما با گذر زمان دائمی خواهند شد.
- ایسکمی مزانتریک روده حاد
کاهش ناگهانی و شدید جریان خون است. اغلب زمانی رخ می دهد که لخته خون از قلب جدا شده و شریان های مزانتریک را مسدود می کند.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟
معمول در افرادی که نارسایی احتقانی قلب یا ضربان قلب نامنظم مانند فیبریلاسیون دهلیزی داشته باشند، خطر ابتلا به ایسکمی روده بیشتر است. انواع بیماری های رگ های خونی که منجر به تحریک، به نام التهاب، رگ ها و شریان‌ها می شوند نیز ممکن است خطر را افزایش دهند. این التهاب به عنوان واسکولیت شناخته می شود.عوامل خطرساز دیگر عبارتند از:
- سن بالا
- فشار خون پایین یا بالا
- بیماری های قلبی (نارسایی قلب، بیماری دریچه ای، فیبریلاسیون دهلیزی و بیماری عروق کرونر)
- کلسترول و تری گلیسیرید بالا
- مصرف دخانیات
- تمایل به ایجاد لخته خون
- بیماری های التهابی (مثل پانکراتیت یا دیورتیکولیت)
- واسکولیت (التهاب رگ ها)
- آسیب یا تروما
- نارسایی کلیه
- عوارض غواصی در عمق (بیماری رفع فشار)
- سکته قلبی اخیر
- انجام آنژیوگرافی یا کاتتریزاسیون اخیر
- مصرف کوکائین
- ابتلا به بیماری کلیوی و دیالیز
علائم ایسکمی مزانتریک روده
اصلی ترین علامت ایسکمی روده، درد شدید شکم است.
- در نوع مزمن: معمولاً یک ساعت بعد از غذا شروع می شود و ممکن است بیش از یک ساعت ادامه داشته باشد. همین موضوع باعث بی اشتهایی و کاهش وزن بیمار می شود.
- در نوع حاد: درد ناگهانی و مداوم است و شدت بسیار بالایی دارد.
علائم دیگر:
- اسهال
- حالت تهوع و استفراغ
- نفخ و گاز معده
- یبوست
- خونریزی مقعدی
علائم پیشرفته:
- افت فشار خون
- عفونت شدید
- شوک
- مرگ
بیشتر بخوانید: اسهال خونی (دیسانتری) چیست؟
روش های تشخیص
پزشک با بررسی علائم و معاینه شکم شروع می کند و درباره سابقه بیماری قلبی، سیگار یا کلسترول بالا می پرسد. برای تشخیص دقیق تر ممکن است از آزمایش ها و تصویربرداری استفاده شود:
- آنژیوگرافی مزانتریک: ورود کاتتر از کشاله ران به شریان مزانتریک و تزریق ماده حاجب برای مشاهده گرفتگی. در برخی موارد همزمان درمان هم انجام می شود.
- سی تی آنژیوگرافی: شبیه آنژیوگرافی اما با تصاویر سه بعدی دقیق تر.
- ام آر آنژیوگرافی: مثل سی تی، اما با امواج رادیویی و بدون اشعه ایکس.
- سونوگرافی داپلر: بررسی جریان خون با امواج صوتی.
- آزمایش خون: گرچه تست قطعی وجود ندارد، اما بالا بودن گلبول های سفید و سطح لاکتات یا آمیلاز می تواند نشانه بیماری باشد.
درمان ایسکمی مزانتریک روده
ایسکمی حاد یک وضعیت اورژانسی است و باید بلافاصله درمان شود تا از مرگ روده یا خطر جانی جلوگیری گردد. نوع درمان به شدت انسداد بستگی دارد:
- آنژیوپلاستی: باز کردن رگ با بالون و قرار دادن استنت برای باز نگه داشتن آن.
- اندآرترکتومی ترانس‌آئورتی: جراحی برای برداشتن پلاک یا لخته از شریان.
- جراحی بای پس: ایجاد مسیر جدید برای عبور خون با استفاده از رگ یا گرافت مصنوعی.
- رزکسیون روده: در صورت مرگ بخشی از روده، آن قسمت باید برداشته شود.
- داروها: شامل مایعات، داروهای حل کننده لخته و گشاد کننده عروق.
پیشگیری
راه های کاهش خطر ایسکمی مزانتریک شامل:
- ترک سیگار
- پرهیز از مصرف مواد مخدر
- تغذیه سالم و متعادل
- ورزش منظم
- کنترل بیماری هایی مانند دیابت، فشار خون، چربی خون و مشکلات قلبی
در صورت بروز درد شکم پس از غذا یا درد ناگهانی و شدید همراه با علائم هشدار دهنده، مراجعه سریع به پزشک ضروری است. بیمارانی که سابقه ایسکمی مزانتریک دارند ممکن است با توصیه پزشک داروهای ضد لخته یا ضد پلاکت مصرف کنند تا از بروز مجدد جلوگیری شود.
ممنونم خیلی عالی بود و کامل