درمان و علائم اسهال چیست؛ علت، انواع و پیشگیری

بیماری اسهال بسیار شایع است و در بیشتر افراد چند بار در سال اتفاق می افتد. وقتی اسهال دارید، مدفوع شما شل و آبکی خواهد بود. در بیشتر موارد علت ناشناخته است و پس از چند روز خود به خود از بین می رود. اسهال می تواند توسط باکتری ایجاد شود. کم آبی یکی از عوارض جانبی خطرناک اسهال است.

بیماری اسهال چیست؟

وقتی اسهال دارید، حرکات روده (یا مدفوع) شل و آبکی است. این عارضه شایع است و معمولاً خطرناک یا جدی نیست.

بسیاری از افراد چند بار در سال دچار اسهال می شوند. به طور معمول 2 تا 3 روز طول می کشد تا بدن فرد به حالت اولیه خود برگردد. برخی از افراد ممکن است به دلیل سبک زندگی خود بیشتر به آن مبتلا شوند. این اتفاق در زندگی این افراد ممکن است به دلیل ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا سایر شرایط پزشکی باشد. این بیماری در انگلیسی Diarrhea نامیده می شود.

از عوارض بیماری اسهال می توان به انواع زخم مقعدی مانند شقاق یا فیشر، بواسیر یا هموروئید، ضعف بدن، خستگی، سردرد و… اشاره کرد.

درمان شقاق مقعدی ناشی از اسهال با لیزر در کمتر از نیم ساعت

علت ابتلا به اسهال

معمولاً اسهال به دلیل ویروسی است که وارد روده شما می شود. برخی افراد آن را «آنفولانزای روده» یا «آنفولانزای معده» می نامند.

علل دیگر عبارتند از:

• استفاده بیش از حد از مشروبات الکلی
• آلرژی به برخی غذاها
• دیابت
• بیماری های روده (مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)
• خوردن غذاهایی که عملکرد دستگاه گوارش را مختل می کند
• عفونت توسط باکتری (عامل اکثر انواع مسمومیت های غذایی) یا سایر موجودات زنده
• سوء مصرف ملین
• برخی از داروها
• پرکاری تیروئید (پرکاری تیروئید)
• پرتو درمانی
• دویدن (بعضی از افراد به دلایل نامعلوم دچار «اسهال دونده» می شوند.)
• برخی سرطان ها
• جراحی قسمتی از سیستم گوارش شما
• مشکل در جذب برخی مواد مغذی که به آن «سوء جذب» نیز می گویند.

اسهال همچنین ممکن است به دنبال یبوست، به خصوص برای افرادی که سندرم روده تحریک پذیر دارند، ایجاد شود.

مطلب پیشنهادی: درمان فوری یبوست شدید و مزمن در زنان و مردان؛ خانگی + دارو

نشانه و علائم اسهال چیست؟

زمانی که به این بیماری دچار شوید، ممکن است علائم زیر را داشته باشید:

• نفخ در شکم
• گرفتگی عضلات
• نازک یا شل شدن مدفوع
• مدفوع آبکی
• احساس فوری مبنی بر اینکه احساس دفع دارید
• حالت تهوع و استفراغ

علائم جدی تر عبارتند از:

• خون یا مخاط در مدفوع شما
• کاهش وزن
• تب

اگر بیش از سه بار در روز مدفوع آبکی دارید و مایعات کافی نمی نوشید، ممکن است دچار کم آبی بدن شوید. اگر درمان نشود می تواند یک مشکل جدی باشد.

انواع اسهال؛ تفاوت مزمن و حاد

در واقع چندین روش مختلف برای طبقه بندی این بیماری وجود دارد. انواع آن عبارتند از:

• اسهال حاد: شایع ترین اسهال حاد؛ نوع آبکی و شل است که یک تا دو روز طول می کشد. این نوع نیازی به درمان ندارد و معمولا پس از چند روز از بین می رود.
• اسهال مداوم: این نوع معمولاً برای چند هفته (دو تا چهار هفته) ادامه می یابد.
• اسهال مزمن: اسهالی که بیش از چهار هفته طول بکشد یا به طور منظم در یک دوره طولانی از بین برود، نوع مزمن نامیده می شود.

تشخیص

پزشک در مورد سابقه پزشکی شما و داروهایی که مصرف می کنید و همچنین آنچه اخیراً خورده یا نوشیده اید سؤال می کند. همچنین ممکن است یک معاینه فیزیکی برای بررسی علائم کم آبی بدن یا درد شکم انجام شود.

آزمایش‌های خاصی می‌توانند به مشخص کردن علت اسهال شما کمک کنند، از جمله:

• آزمایش خون: برای بررسی بیماری ها یا اختلالات خاص
• کولونوسکوپی: در موارد نادر، که در آن پزشک با یک لوله نازک و انعطاف پذیر که دوربین کوچک و نور را در خود جای می دهد، به داخل روده بزرگ نگاه می کند. 
• پزشکان همچنین می توانند از یک دستگاه برای نمونه برداری (بیوپسی) کوچک از بافت استفاده کنند (فقط در موارد خاص). یا ممکن است پزشک شما فقط نیاز به یک سیگموئیدوسکوپی داشته باشد که فقط قسمت پایین روده بزرگ را بررسی می کند.
• آزمایش مدفوع برای جستجوی باکتری یا انگل

روش های سریع درمان اسهال چیست؟

اگر اسهال خفیف گرفتید، ممکن است نیازی به مصرف چیزی نداشته باشید. بزرگسالان می توانند از داروهای بدون نسخه مانند بیسموت ساب سالیسیلات یا لوپرامید استفاده کنند که می توانید آنها را به صورت محلول یا قرص اسهال تهیه کنید.

همچنین باید هیدراته بمانید. شما باید حداقل شش لیوان تا هشت لیوان مایعات در روز بنوشید. نوشیدنی های جایگزین الکترولیت یا نوشابه بدون کافئین را انتخاب کنید. آب مرغ (بدون چربی)، چای با عسل و نوشیدنی های بدون قند نیز گزینه های خوبی هستند. به جای نوشیدن مایعات در وعده ها، بین آنها مایعات بنوشید. پروبیوتیک های مایع نیز ممکن است کمک کنند. آنها را کم کم بنوشید.

دیگر روش های درمان عبارتند از:

• آنتی بیوتیک ها: دکتر ممکن است یک آنتی بیوتیک یا سایر داروها را برای درمان عفونت یا انگلی که باعث اسهال می شود تجویز کند.
• دارو برای یک بیماری خاص: اسهال می تواند نشانه ای از چندین بیماری دیگر باشد، از جمله سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری التهابی روده (IBD) مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو، کولیت میکروسکوپی، یا رشد بیش از حد باکتری. زمانی که علت اسهال مشخص شد، معمولاً می توان آن را کنترل کرد.
• پروبیوتیک‌ها: گروه‌ بندی‌هایی از باکتری‌های مفید برای بدن (پروبیوتیک‌ها) گاهی اوقات برای مبارزه با این عارضه استفاده می‌شوند. معرفی پروبیوتیک ها می تواند در برخی موارد مفید باشد و برخی از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی احساس میکنند ارزش امتحان کردن را دارد.

کدام غذاها به رفع اسهال کمک می کنند؟

به نقل از my.clevelandclinic.org در واقع می توانید با تغییر رژیم غذایی به از بین بردن این عارضه کمک کنید. برخی از غذاهای کم فیبر می توانند به جامد تر شدن مدفوع شما کمک کنند.

اگر اسهال دارید، این مواد غذایی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید:

• انواع سیب زمینی ها.
• برنج (سفید).
• رشته فرنگی.
• موز.
• سس سیب.
• نان سفید.
• مرغ یا بوقلمون بدون پوست.
• گوشت گاو بدون چربی.
• ماهی.

آیا آنتی بیوتیک ها می توانند باعث اسهال شوند؟

اکثر آنتی بیوتیک ها (کلیندامایسین، اریترومایسین ها و آنتی بیوتیک های طیف وسیع) می توانند باعث اسهال شوند. آنتی بیوتیک ها می توانند تعادل باکتری هایی که به طور معمول در روده ها یافت می شوند را تغییر داده و به انواع خاصی از باکتری ها مانند C. difficile اجازه رشد دهند. هنگامی که این اتفاق می افتد، روده بزرگ شما می تواند توسط باکتری های بد (پاتولوژیک) که باعث کولیت (التهاب پوشش روده شما) می شود، غلبه کند.

چگونه از ابتلا پیشگیری کنیم؟

شما با رعایت یک سری نکات ساده می توانید از ابتلا به ویروس اسهال جلوگیری کنید:

• نوشیدن آب آشامیدنی سالم؛
• استفاده از سرویس بهداشتی تمیز و مطمئن؛
• شستن دست ها با صابون؛
• برای نوزادان تغذیه انحصاری با شیر مادر در شش ماه اول؛
• بهداشت فردی و غذایی خوب؛
• آموزش بهداشت در مورد نحوه انتشار عفونت ها؛
• واکسیناسیون روتاویروس

سوالات متداول