واژن یا مهبل ( آلت تناسلی زنانه ) چه بخش هایی دارد و چه شکلی است؟

آلت تناسلی زنانه یا واژن، که به آن مهبل نیز گفته می شود کجاست؟ این عضو کانالی عضلانی است که با اعصاب و غشاهای مخاطی پوشیده شده است. رحم و گردن رحم در قسمت بالایی واژن قرار دارند. قاعدگی، مقاربت و زایمان از عملکرد های واژن به شمار می آیند. آلت تناسلی زنان شامل قسمت هایی از جمله دهانه واژن، لگن، کلیتوریس، مجرای ادرار و … می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با آلت تناسلی زنانه با ما همراه باشید :

بخش های مختلف آلت تناسلی زنانه

واژن از بخش های مختلفی تشکیل شده است که شامل موارد زیر است :

دهانه واژن

دهانه واژن همان حفره واژن است، این بخش بین مجرای ادرار و مقعد قرار دارد. خون قاعدگی از دهان واژن خارج می شود. این دهانه برای تولد نوزاد و برای مقاربت جنسی نیز کاربرد دارد.

دیواره واژن

دیواره واژن، عضله ای است که در یک غشای مخاطی پوشیده شده است، و بافتی شبیه به دهان دارد. دیوار آلت تناسلی  حاوی لایه های بافت با الیاف الاستیک (قابل ارتجاع) شکلی است. سطح این دیواره حاوی رگ هایی است که از بافت اضافی و پرپیچ و خم تشکیل شده است که به آلت تناسلی اجازه می دهد در طی رابطه جنسی و زایمان گسترش یابد. بافت دیواره واژن در طی دوره های قاعدگی به علت ترشح هورمون دچار تغییراتی می شود. سلول های موجود در لایه بیرونی بافت ها، گلیکوژن را ذخیره می کنند و در طی تخمک گذاری، این لایه ریخته می شود. گلیکوژن تجزیه می شود و به حفظ سطح pH برای محافظت از مهبل در برابر باکتری ها و قارچ های بالقوه مضر کمک می کند.

پرده بکارت

پرده بکارت یک غشاء نازک است که دهانه آلت تناسلی زنانه را احاطه کرده است. اگرچه پرده بکارت می تواند در شکل و اندازه های گوناگون باشد، ولی اکثر آنها شبیه به نیمه ماه هستند تا خون قاعدگی بتواند از دهانه واژن خارج شود. این پرده در اولین مقاربت، ورود شی به داخل آلت تناسلی و یا در طول تمرینات شدید پاره می شود.

انواع پرده بکارت

پرده بکارت در دختران به حالت های مختلف حلقوی، سپتیت، کریبریفرم و پرده مسدود شده می باشد که شایع ترین آنها حلقوی است و پس از حلقوی سپتیت. طبق آمار حدود 90% دختران دارای نوع حلقوی می باشند. به طور معمول طی زمان 48 تا 72 ساعت می توان زمان دقیق پارگی پرده را پس از مقاربت تشخیص داد. پس از این زمان بافت آن ترمیم شده و پزشک زنان فقط می تواند تشخیص دهد که فرد تا به حال مقاربت داشته است یا خیر.

شایع ترین بیماری های واژن (واژینال)

بدن یک خانم و آلت تناسلی زنانه وی در طول زندگی ممکن است دچار مشکلات متعددی شود که در زیر به بررسی بیماری های واژینال می پردازیم.

واژینیت

واژینیت التهاب مهبل است که ناشی از عفونت روی میدهد، این مشکل می تواند علائمی از جمله ترشح، خارش و سوزش به همراه داشته باشد. مهمترین دلایلی که به عفونت واژن می انجامد، عبارتند از :

عامل باکتریایی

واژینوز باکتریایی، عفونت باکتریایی است که از رشد بیش از اندازه باکتری های سالم واژن حاصل می شود. این عامل با تغییر سطح pH آلت تناسلی زنان (به طور مثال در اثر دوش آلت تناسلی) رخ می دهد. واژینوز باکتریایی عفونت منتقله از راه جنسی (STI) نیست، اما رابطه جنسی با شریک های مختلف می تواند خطر توسعه آن را افزایش دهد. این مشکل می تواند موجب ترشحات سفید یا خاکستری شود.

عامل قارچی

عفونت قارچی واژینال به علت وجود عامل مخمر به نام کاندیدا آلبیکنس ایجاد می شود. این مشکل عفونتی بسیار رایج است که ناشی از خارش، التهاب و ترشحات متراکم و سفید رخ می دهد. عفونت های مخمر معمولاً با داروهای ضد قارچ بدون نسخه (OTC) درمان می شوند.

 تریکومونیازیس

تریکوموناس واژینالیس نوعی انگل تک یاخته ای است که از طریق مقاربت جنسی منتقل می شود. این بیماری موجب ترشحات سبز یا زرد شده و بوی نامطبوعی را به همراه دارد. این بیماری همچنین موجب سوزش و خارش شده و با آنتی بیوتیک درمان می شود. برای جلوگیری از عود مجدد باید هر دو طرف رابطه درمان شوند.

واژینیسموس

این بیماری شامل انقباضات غیر ارادی مهبل است، این واکنش غیر ارادی و غیر قابل کنترل مانع از ورود هرگونه جسم خارجی و آلت تناسلی به مهبل می شود. این بیماری اغلب به علت عدم آموزش صحیح و ترس از رابطه جنسی رخ می دهد.

بیماری های منتقله از راه جنسی (STI)

بیماری های STI از طریق رابطه جنسی منتقل می شوند و می توانند آلت تناسلی زن را تحت تاثیر قرار دهند و باعث ایجاد نشانه هایی از ترشحات غیر معمول و زگیل های تناسلی شوند. برخی از STI ها علائم ایجاد نمیکنند و تنها در غربالگری روتین یافت میشوند. مهمترین بیماری های STI عبارتند از:

• کلامیدیا
• تبخال تناسلی
• سوزاک
• زگیل ناحیه تناسلی
• آتروفی آلت تناسلی

آتروفی واژن به طور معمول در طول یائسگی ایجاد می شود. و علت آن را می توان کاهش ترشح استروژن بیان کرد. آتروفی باعث کوچک و نازک شدن بافت های واژن می شود و کشش دیواره آلت تناسلی را به همراه دارد. این مشکل باعث کاهش مایعات واژن نیز می شود. از سایر عللی که به کاهش استروژن و آتروفی می انجامد می توانیم به شیردهی، برداشت تخمدان و مصرف برخی دارو ها اشاره کنیم. آتروفی عوارضی مانند خشکی واژن و مقاربت دردناک و التهاب ایجاد می کند.

پرولاپس واژن

پرولاپس واژینال زمانی اتفاق می افتد که واژن در حال انقباض یا گسترش است در این حالت اندام های دیگر مانند مثانه، رحم و روده ها به سمت آلت تناسلی افت پیدا می کنند. درد کمر و حساسیت در طول رابطه جنسی از علائم این عارضه است. عامل پرولاپس واژن ضعف عضلات حمایت کننده کف لگن است. زایمان واژینال، چاقی، یبوست یا اختلالات روده ای و یائسگی می تواند خطر ابتلا به پرولاپس را افزایش دهند.

انواع پرولاپس وجود دارد که می توانند مهبل را شامل شوند:

• سیستوسل : این افتادگی به ورود مثانه به داخل آلت تناسلی گفته می شود.
• رکتوسل : این نوع از افتادگی شامل بیرون زدن رکتوم از دیواره آلت تناسلی است.
• انتروسل : به افتادگی روده ها در آلت تناسلی انتروسل گفته می شود.

افتادگی واژن همیشه همراه با علائم نیست اما امکان دارد, علائمی از جمله احساس سنگینی در لگن، برآمدگی واژن، مشکل در شروع ادرار، تکرر ادرار، احساس عدم تخلیه کامل ادرار و … را احساس نمایید.

سرطان واژن

سرطان واژن بیماری نادری است و انواع مختلفی دارد، که شایعترین نوع آن کارسینوم سلول سنگفرشی است که در قسمت دیواره واژن شروع به رشد می کند. این سرطان در مراحل اولیه نشانه ای ندارد، اما با گسترش آن علائمی از جمله  خونریزی غیرطبیعی واژینال، ترشح و احساس توده در مهبل ایجاد می شود. دو سوم از سرطان های واژن توسط ویروسی پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می شود. سرطان واژن اگر در مراحل اولیه کشف شود، اغلب قابل درمان است.

وضعیت های غیر طبیعی واژن

• تغییر در مقدار، رنگ، یا بوی ترشحات واژن
• التهاب داخل و اطراف مهبل
• قرمزی
• خارش
• خونریزی در طول یا بعد از رابطه جنسی
• خونریزی بین دوره ها
• خونریزی پس از یائسگی
• مقاربت دردناک

اغلب بیماری های ذکر شده برای آلت تناسلی معمولاً در مراحل ابتدایی به خوبی به درمان پاسخ می دهند. پس در صورت مشاهده هر یک از این علائم سریعاً با پزشک مشورت نمایید.

حفظ سلامتی واژن

برای حفظ سلامت واژن می توان با رعایت برخی از نکات از بروز مشکلات و بیماری ها جلوگیری نمود :

• اجتناب از دوش واژینال : ساختار واژن به گونه ای است که به طور طبیعی خود را از آلودگی ها پاک می کند. استفاده از دوش می تواند توازن طبيعی باکتری ها و قارچ ها بر هم زده و منجر به عفونت شود.
• اجتناب از صابون های معطر و محصولات بهداشتی زنانه : استفاده از عطر در محصولات بهداشتی مانند صابون، پد و دستمال مرطوب، می توانند پوست را تحریک و تعادل pH آلت تناسلی را بر هم زند.
• رابطه جنسی محافظت شده : در این مورد لازم است تنها یک شریک جنسی داشته و از سلامت او اطمینان حاصل نمایید. استفاده از کاندوم نیز تحت هر شرایطی توصیه می شود.
• تمرینات کگل : انجام این تمرینات به تقویت عضلات کف لگن، کمک کرده و خطر ابتلا به پرولاپس واژن را کاهش میدهد.
• واکسیناسیون : استفاده از برخی واکسن ها می تواند خطر ابتلا به بیماری های آمیزشی از جمله ویروس HPV و هپاتیت B را کاهش دهد.
• بررسی های منظم : انجام تست های آزمایشگاهی مانند پاپ اسمير و غربالگری سرطان دهانه رحم و HPV می تواند شما را از بیماری مطلع نموده و خطر آن را کاهش دهد. در این مورد لازم زنان بین سنین 21 تا 65 سال حداقل هر سه سال یکبار و زنان در سنین 30 تا 65 سال هر 5 سال یکبار این تست را انجام دهند.