درمان آبسه مقعدی چیست؟ {علائم، عوارض و تشخیص}

آبسه مقعدی یا آنورکتال چیست؟ این عارضه مجموعه ای از چرک در ناحیه مقعد و رکتوم است. این عارضه یکی از بیماری های نشیمنگاهی است که اکثرا در اثر وارد شدن فشار یا ضربه به ناحیه نشیمنگاه ایجاد می شود. این توده ممکن است خود به خود چرک را تخلیه کند و سپس بهبود یابد و ناپدید شود.

آبسه مقعدی چیست؟

آبسه مقعدی پری آنال به انگلیسی Perirectal Abscess یک عفونت سطحی است که به صورت یک توده قرمز حساس در زیر پوست نزدیک مقعد ظاهر می شود. محل تشکیل این توده قسمت های مختلفی از مقعد بوده و محل خاصی ندارد. از این رو ممکن است با بیماری های دیگر اشتباه گرفته شود که در ادامه به بررسی آنها و تفاوتشان با آبسه مقعدی می پردازیم.

___________________________________________________________________________________

علت آبسه پری آنال مقعدی چیست؟

عفونت آبسه پری آنال زمانی اتفاق می‌افتد که نوعی باکتری در غدد کریپت که کانال مقعد را پوشانده‌اند به دام می‌افتد. باکتری ها و مایعات (چرک) جمع می شوند و تبدیل به یک توده قرمز و دردناک می شوند (مانند “جوش”). این نوع آبسه اغلب در نوزادان پسر زیر یک سال اتفاق می افتد. 

دیگر علل شایع آبسه آنورکتال عبارتند از:

• مسدود شدن غدد در ناحیه مقعد
• عفونت ناشی از شقاق مقعدی
• عفونت های مقاربتی (STD)
• ضربه روحی یا زمین خوردن با قسمت نشیمنگاه

آبسه های عمیق رکتوم ممکن است در اثر اختلالات روده ای مانند بیماری کرون یا دیورتیکولیت ایجاد شوند.

عوامل زیر خطر ابتلا به آبسه آنورکتال را افزایش می دهند:

• رابطه جنسی مقعدی
• داروهای شیمی درمانی که برای درمان سرطان استفاده می شوند
• دیابت
• بیماری التهابی روده (بیماری کرون و کولیت اولسراتیو)
• استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی
• ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن در اثر ابتلا به بیماری (مانند HIV/AIDS)

طبق آمار؛ بیماری آبسه مقعدی مردان را بیشتر از زنان تحت تأثیر قرار می دهد. این عارضه ممکن است در نوزادان و کودکان نوپا که هنوز پوشک دارند و سابقه شقاق مقعدی دارند نیز رخ دهد.

علائم آبسه مقعدی

اگر چه علائم شایع آبسه مقعدی؛ درد در مقعد ثابت و ضربان دار همراه با تورم باشد ولی درد ممکن است با حرکات روده، سرفه و نشستن شدیدتر شود.

علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• یبوست
• ترشح چرک از رکتوم
• خستگی، تب، تعریق شبانه و لرز
• قرمزی، بافت دردناک و سفت شده در ناحیه مقعد
• حساس شدن پوست و بافت ناحیه آسیب داده

در نوزادان، آبسه اغلب به صورت یک توده متورم، قرمز و حساس در لبه مقعد ظاهر می شود. در نوزادان شیرخوار ممکن است از ناراحتی دمدمی مزاج و تحریک پذیر باشد. به طور معمول به جز نشانه های ذکر شده، علائم دیگری وجود ندارد.

---

___________________________________________

تشخیص آبسه مقعدی

آبسه مقعدی معمولا در طی یک معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. سپس هیچ عکسبرداری دیگری برای تشخیص لازم نیست. نوزادان ممکن است طی معاینه بدخلقی کنند. آبسه مقعدی می تواند زمانی که لمس می شود؛ سفت، قرمز و حساس به باشد. در صورت عدم درمان، عفونت می تواند به صورت موضعی به ناحیه باسن گسترش یابد.

کودکان مبتلا به توده پری رکتوم ممکن است با تب و درد بیمار تر به نظر برسند. محل توده را نمی توان با معاینه فیزیکی تعیین کرد و نیاز به مطالعه اشعه ایکس اضافی، سی تی اسکن یا ام آر آی لگن دارد.

• معاینه رکتال دیجیتال. پزشک متخصص ممکن است به آرامی یک انگشت دستکش دار و روغن کاری شده را وارد مقعد شما کند. همچنین ممکن است از ابزاری به نام اسپکولوم استفاده شود. داخل مقعد وارد می شود و به آرامی منبسط می شود. این به ارائه‌دهنده شما امکان می‌دهد قسمت بیشتری از ناحیه مقعد را ببیند.
• پروکتوسیگموئیدوسکوپی (سیگموئیدوسکوپی). یک لوله انعطاف پذیر با یک نور و یک دوربین کوچک در مقعد قرار می گیرد. این به پزشک معالج شما اجازه می دهد تا نگاه کاملی به این ناحیه داشته باشد.
• تست تصویربرداری: ممکن است دکتر از شما بخواهد عکس برداری یا MRI، سی تی اسکن یا سونوگرافی انجام دهید. یکی از این آزمایشات ممکن است برای یافتن محل دقیق آبسه انجام شود.

بیماری های مشابه آبسه مقعدی

برخی از بیماری ها به دلیل داشتن علائم مشابه و محل تشکیل یکسان، ممکن است با عارضه توده مقعدی اشتباه گرفته شوند که شامل موارد زیر هستند:

فیستول

یکی از سوالات رایج بیماران این است که آیا فیستول مقعدی همان آبسه است؟ در واقع، فیستول آنورکتال ممکن است از یک آبسه که پیشرفت کرده است ایجاد شود. برخلاف فیستول، آبسه یک کانال دو سر نیست. یک مجرای تک سر بوده که به یک حفره در بافت روی پوست منتهی می شود. این دو بیماری علائم مشابه بسیاری از جمله درد و تورم دارند.

مطالعه کنید: درمان فیستول با لیزر + روشهای “عمل جراحی فیستول مقعد”

بواسیر یا هموروئید

شایع ترین نوع آبسه، پری آنال است. این عارضه اغلب به صورت تورمی دردناک و جوش مانند، در نزدیکی مقعد ظاهر می شود. ممکن است قرمز رنگ بوده و زمانی که آن را لمس می کنید، گرم باشد. 

بیماری بواسیر یا هموروئید نیز به شکل توده ای برجسته در بافت همین ناحیه از بدن ایجاد می شود. در نتیجه ممکن است برخی از افراد این دو را با یکدیگر اشتباه بگیرند. آبسه های مقعدی که در بافت های عمیق تر قرار دارند کمتر شایع هستند و ممکن است قابل مشاهده نباشند.

همچنین بخوانید: تفاوت آبسه مقعدی و بواسیر چیست؟

کیست مویی

ممکن است این سوال برای شما هم پیش بیاید که چه ارتباطی بین کیست مویی و آبسه مقعدی وجود دارد؟ این عارضه مجموعه ای از چرک زیر پوست است که باعث درد، تورم و گاهی تب می شود. برش و تخلیه حفره آبسه معمولاً بیشتر ناراحتی را تسکین می دهد. 

کیست پیلونیدال یک توده و نوعی اختلال در پوست است که معمولاً حاوی مو و پوست مرده است. همچنین این عارضه در قسمت دنبالچه ایجاد می شود.

همچنین بخوانید: درمان کیست مویی با لیزر بدون جراحی و عمل سرپایی در تهران

روش های درمان آبسه مقعدی چیست؟

روش های خانگی و دارویی اغلب برای درمان آبسه تاثیرگذار نبوده و نیاز است که روش های تهاجمی تری برای از بین بردن این عارضه استفاده شود. که به طور کامل آنها را ذکر کردیم:

جراحی آبسه مقعدی

جراحی معمولاً با داروهای بی‌ حس‌ کننده موضعی همراه با دارو به منظور ایجاد کمی خواب‌ آلودگی انجام می‌ شود. گاهی از بیهوشی نخاعی یا عمومی استفاده می شود.

طی جراحی پزشک توده را بریده و چرک را تخلیه می کند. گاهی اوقات برای باز نگه داشتن برش و تخلیه آن یک درن گذاشته می شود و گاهی حفره آبسه با گاز پر می شود.

درمان بدون جراحی با لیزر

درمان آبسه مقعدی با لیزر اغلب یک روش سرپایی است، به این معنی که شما در همان روز به خانه می روید. پس از درمان با لیزر آبسه های تخلیه شده معمولاً باز می مانند و نیازی به بخیه نیست. همچنین جراح ممکن است داروهای مسکن و آنتی بیوتیک تجویز کند.

درمان خانگی آبسه مقعدی

اجتناب از یبوست به کاهش درد کمک می کند. ممکن است برای رفع این عارضه به نرم کننده های مدفوع نیاز داشته باشید. نوشیدن مایعات و خوردن غذاهای حاوی فیبر زیاد نیز می تواند کمک کننده باشد.

این توده مقعدی را می توان گاهی در خانه با حمام سیتز یا خیساندن آب گرم با هر بار اجابت مزاج یا حداقل 2 تا 3 بار در روز درمان کرد. این عارضه گاها می تواند به خودی خود چرک را تخلیه کند و سپس بدون نیاز به درمان دیگری بهبود یابد.

داروهای گیاهی برای درمان آبسه

سایت طب سنتی lybrate.com میگوید: از آنجایی که این مشکل ناحیه مقعدی شامل شرایط مختلفی مانند ایجاد آبسه مقعدی یا پری آنال است، ترکیبی از گیاهان دارویی زیر میتوانند برای شفا بخشی موثر باشند:

• کورکومین: کورکومین رنگدانه ای است که از زردچوبه استخراج می شود. این رنگدانه به عنوان قوی ترین عامل ضد التهابی طبیعی در نظر گرفته می شود. اثر دارویی آن می تواند بسیاری از بیماری ها را درمان کند. برای بیمارانی که از آبسه مقعدی رنج می برند، کورکومین می تواند درد و التهاب ناحیه مقعد را کنترل کند. علاوه بر این، تضمین می کند که وضعیت به مرحله بعدی تشدید نمی شود.
• تریفالا: تریفالا ترکیبی از سه گیاه هارارا، بهرا و آمله است. این سه گیاه را باید به صورت پودری دو بار در روز مصرف کرد تا زخم را تمیز کرده و دوشاها را متعادل کند. تریفالا می تواند روند بهبودی را برای بیماران مبتلا به آبسه آنورکتال تسریع بخشد.
• گوگول: گوگول صمغی است که از درختی به نام Commiphora Mukul استخراج می‌شود. برای درمان طیف وسیعی از بیماریهای پزشکی استفاده می شود. اگرچه به ندرت این عارضه را به تنهایی درمان می کند، اما هنگامی که همراه با تریفالا و گیاهان دیگر استفاده شود، بسیاری از بیماری ها، از جمله آبسه مقعدی را درمان می کند.
• چریش: برگ چریش خواص دارویی زیادی دارد. ماهیت ضد التهابی دارد و استفاده از آن به شکل پودری/خمیری می تواند شانس موفقیت زیادی در درمان آبسه مقعدی داشته باشد. علاوه بر این، برگ‌های چریش وقتی جوشانده می‌شوند و در نزدیکی ناحیه رکتوم قرار می‌گیرند به راحت شدن ماهیچه‌ها و از بین بردن چرک مسدود شده در راست روده کمک می‌کند.

عوارض آبسه مقعدی چیست؟

لازم است بدانید که تعداد زیادی از افراد مبتلا به آبسه مقعدی؛ به بیماری فیستول مبتلا می شوند. در نتیجه این اتفاق، یک تونل کوچک بین قسمت داخلی مقعد و پوست کنار آن باز می شود که چرک آبسه از این تونل بیرون می زند. تمام مسیر فیستول اغلب باید با جراحی یا اشعه لیزر برداشته شود.
سایر عوارض احتمالی این عارضه شامل موارد زیر هستند:

• درد مقعدی
• عفونت
• عود مجدد آبسه

چه کسانی در معرض ابتلا به آبسه مقعدی هستند؟

آبسه مقعدی در مردان بیشتر از زنان رخ می دهد.این بیماری معمولا بین 20 تا 60 سالگی اتفاق می افتد و میانگین سنی آن 40 سال است.
اگر فردی به یکی از موارد زیر مبتلا باشد بیشتر از بقیه در معرض خطر ابتلا به آبسه مقعدی است:

• شقاق مقعدی ناشی از یبوست که بهبود نمی یابد
• عفونت های مقاربتی (STI)
• بیماری التهابی روده (IBD) مانند بیماری کرون
• برخی داروها، مانند شیمی درمانی برای سرطان
• اشیایی که در رکتوم قرار می گیرند، مانند هنگام رابطه جنسی
• داروهایی که سیستم ایمنی بدن را پس از پیوند عضو سرکوب می کنند
• بارداری
• دیابت

سوالات متداول