ملنا به مدفوع سیاه قیری اشاره دارد که معمولاً در نتیجه خونریزی دستگاه گوارش فوقانی رخ می دهد. این مدفوع رنگ قیری و بوی زننده ای دارد و اغلب به سختی می توان آن را با آب شست. در حقیقت میتوان گفت که تغییر در قوام مدفوع به دلیل تغییر و تخریب خون توسط آنزیم های روده رخ داده و منجر به ملنا می شود.
در این مقاله از کلینیک اچ پی وی، به تشخیص افتراقی، ویژگی های بالینی و بررسی های کامل عارضه ملنا خواهیم پرداخت.
ملنا (مدفوع سیاه) چیست؟
این بیماری در لغت ” Melena ملنا ” به دفع مدفوع سیاه رنگ، چسبنده و بدبو گفته شده که معمولاً به دلیل خونریزی حاد در بخش فوقانی دستگاه گوارش رخ می دهد. دستگاه گوارش فوقانی شامل دهان، مری، معده و بخش ابتدایی روده کوچک (اثنی عشر) است. در برخی موارد، خونریزی کند از کولون صعودی (در روده بزرگ) نیز می تواند باعث بروز ملنا شود. هرچند محل اصلی خونریزی مقعدی معمولاً در بخش فوقانی سیستم گوارش است.
نکته مهمی که باید توجه کنید: ملنا نباید با هماتوکِزیا اشتباه گرفته شود؛ هماتوکِزیا به وجود خون تازه و روشن در مدفوع اشاره دارد که اغلب ناشی از خونریزی در رکتوم یا مقعد مانند بواسیر یا شقاق مقعدی است.
بیشتر بخوانید: سرطان روده (کولون) چیست؛ آیا کشنده است
به نقل از osmosis :
Depending on the amount of blood loss and the individual’s gastrointestinal motility, melena may continue up to 5 days after the bleeding has stopped.
ملنا ممکن است بسته به حجم خون از دست‌رفته و سرعت حرکت دستگاه گوارش تا ۵ روز پس از توقف خونریزی ادامه یابد.
منبع نقل قول: https://www.osmosis.org/answers/melena
مدفوع ملنا چه شکلی دارد؟
مدفوع ملنا به صورت سیاه رنگ، قیری شکل و چسبناک ظاهر می شود. این رنگ تیره به دلیل تجزیه خون در مسیر دستگاه گوارش توسط آنزیم ها ایجاد می شود. بوی تند و زننده از دیگر ویژگی های بارز آن است.
از دیگر ویژگی های ظاهری و پزشکی آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ملنا مدفوع سیاه، چسبناک و بدبو است که اغلب ناشی از خونریزی در دستگاه گوارش فوقانی می باشد.
- علل شایع آن شامل زخم معده، گاستریت، پارگی مری، تومورها و بیماری های کبدی است.
- در صورتی که بیمار علائمی مانند شوک یا ضعف شدید را تجربه میکند، باید فوراً به پزشک مراجعه کند.
بیشتر بخوانید: رنگ مدفوع نشانه چیست؟
علت بروز ملنا چیست؟
ملنا معمولاً ناشی از آسیب به لایه داخلی دستگاه گوارش، پاره شدن رگ های خونی یا اختلالات انعقادی خون است.
همچنین علل دیگر شایع آن را میتوان در موارد زیر دسته بندی کرد:
- زخم معده یا زخم دوازدهه: اصلی ترین علت ملنا. ناشی از عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری یا مصرف طولانی مدت داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین.
- التهاب معده (گاستریت): به دنبال مصرف NSAIDs یا الکل.
- پارگی مالوری-ویس: پارگی در انتهای مری، اغلب بر اثر استفراغ شدید.
- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD): ممکن است به التهاب فرسایشی مری و خونریزی منجر شود.
- ضایعات عروقی: مانند آنژیودیسپلازی یا ضایعه دیولافوا.
- تومورها: مثل آدنوکارسینوم، کارسینوم سلول سنگفرشی سرطان مقعد، تومورهای کارسینوئید و لیپوما.
- واریس مری یا معده: ناشی از فشار بالا در ورید پورت (پرفشاری پورتال) به دلیل بیماری کبدی مثل سیروز.
- اختلالات انعقادی خون: مانند هموفیلی یا ترومبوسیتوپنی.
- داروهای ضدانعقاد: مانند وارفارین یا DOA ها (آپی کسابن، ریواروکسابن و…).
علائم همراه با ملنا چیست؟
علائم بیماری ملنا به میزان خون از دست رفته و منشأ خونریزی بستگی دارد:
- در خونریزی شدید: افت فشار خون، تنگی نفس، سرگیجه، پوست سرد و رنگ پریده، تپش قلب و در موارد شدید شوک.
- در خونریزی خفیف: معمولاً علائم به منشأ خونریزی منتهی می شوند.
- احساس شدید تا خفیف درد هنگام دفع مدفوع
- زخم معده: درد در بالای شکم، سوزش بعد از غذا یا سوء هاضمه.
- پارگی مری: درد شدید در ناحیه فوقانی شکم یا پشت، سابقه استفراغ شدید.
- التهاب مری: درد در ناحیه قفسه سینه، سختی در بلع.
- واریس مری: علائم بیماری مزمن کبد مانند زردی، بزرگی طحال یا شکم پرآب (آسیت).
- تومورهای گوارشی: کاهش وزن، کم اشتهایی، کم خونی یا تست مثبت خون مخفی در مدفوع.
آیا ملنا نشان دهنده خونریزی قسمتی از دستگاه گوارش است؟
اگر ملنا همراه با علائم شوک یا افت شدید فشار باشد، احتمال خونریزی در قسمتی از دستگاه گوارش فوقانی یا تحتانی وجود داشته و وضعیت به عنوان یک موقعیت اورژانس پزشکی شناخته می شود.
با این حال، مدفوع سیاه می تواند تا چند روز پس از توقف خونریزی نیز ادامه یابد، زیرا بقایای خون هنوز در مسیر گوارش وجود دارد. با این حال، بررسی علائم شدید هنگام اورژانسی شدن وضعیت همواره توصیه می شود.
چگونه ملنا تشخیص داده و درمان می شود؟
تشخیص و درمان ملنا با یافتن منبع ناحیه خونریزی آغاز می شود:
- بررسی سابقه پزشکی (مثلاً مصرف آسپرین).
- شستشوی معده برای بررسی شدت خونریزی.
- آندوسکوپی فوقانی برای مشاهده مستقیم محل خونریزی.
روش های درمان مدفوع سیاه
درمان مدفوع سیاه که به ملنا نیز معروف است، به علت اصلی آن بستگی دارد. این درمان می تواند از تنظیم رژیم غذایی و دارو گرفته تا روش های آندوسکوپی یا حتی جراحی متغیر باشد. اگر علت خوش خیم باشد (مانند مکمل های آهن یا غذاهای خاص)، معمولاً خود به خود برطرف می شود. با این حال، اگر به دلیل خونریزی دستگاه گوارش باشد، مراجعه سریع به پزشک بسیار مهم است.
درمان های دارویی ملنا:
- مهارکننده های پمپ پروتون (PPI) مثل امپرازول یا پنتوپرازول برای کاهش اسید معده و ترمیم زخم.
- آنتی بیوتیک ها برای درمان ریشه ای میکروب معده در صورت وجود.
درمان های آندوسکوپیک ملنا:
- تزریق مستقیم دارو به محل خونریزی برای لخته سازی.
- ترموکواگولاسیون (حرارت درمانی).
- تکنیک های مکانیکی مانند منگنه کردن یا لیگیشن با رابربند.
درمان های تکمیلی ملنا:
- آمبولیزاسیون آنژیوگرافیک: مسدود کردن رگ خونریزی کننده با کویل یا دارو.
- جراحی در موارد شدید برای بخیه زدن زخم یا پارگی.
- انتقال خون و سرم درمانی برای جایگزینی خون از دست رفته.
سلام من چند روزه درد شدید دارم همراه با سوزش بعد از دفع شروع میشه
با تجویز دکتر هم این پماد رو شبی یکبار و پماد باریج فیشر هم روزی یکبار مصرف میکنم ولی دردم ساکت نمکنن
الان لیدو کایین هم زدم افاقه نکرد لطفا راهنمایی کنید