شقاق در کودکان؛ علائم و درمان + علت بروز

شقاق در کودکان نوعی پارگی یا بریدگی کوچکی در اطراف یا داخل مقعد است که می تواند باعث ناراحتی و درد اذیت کننده مزمنی در بچه ها شود. در حالی که این زخم کوچک اما آزار دهنده می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، به ویژه در میان نوزادان و کودکان خردسال شایع است. شناخت علائم، درک علل، بررسی گزینه‌ های درمانی مؤثر و اجرای راهکارهای پیشگیرانه، گام‌ های مهمی برای والدین است تا به فرزندانشان برای عبور از این وضعیت دردناک کمک کنند.

شقاق مقعدی در کودکان چگونه ایجاد میشود؟

شقاق در حقیقت یک فیشر کوچک و عمقی است که معمولا با دارو خوب نمیشود. این زخم ها می تواند به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود. درد همراه با شقاق مقعدی در کودکان به دلیل اینکه خودشان قدرت تشخیص عارضه را ندارند، میتواند شدید بوده و منجر به اضطراب و ترس در اطراف حرکات روده شود. این ترس می تواند چرخه ای از دفع مدفوع ایجاد کند که منجر به یبوست و تشدید شقاق می شود.

برخی این سوال را دارند که آیا شقاق در نوزادان هم ایجاد میشود؟

academic.oup.com در این باره میگوید:

No Difference in Prevalence of Anal Fissure among Infants who are Breast-Fed, Formula-Fed and Mixed-Fed.

تفاوتی در شیوع شقاق مقعدی در بین نوزادانی که با شیر مادر، شیر خشک و مخلوط تغذیه می شوند وجود ندارد.

علائم شقاق مقعد در کودکان

پیگیری زودهنگام علائم شقاق مقعدی می تواند به والدین کمک کند تا به موقع زخم مقعد کودکشان را درمان کنند. علائم رایج عبارتند از:

1. درد در حین حرکات روده: کودکان ممکن است علائم پریشانی مانند گریه یا جیغ زدن هنگام دفع مدفوع داشته باشند. درد اغلب ناگهانی است و می تواند تا چند دقیقه پس از اجابت مزاج ادامه یابد.
2. خون در مدفوع یا روی دستمال توالت: والدین ممکن است پس از پاک کردن، متوجه خون قرمز روشن روی مدفوع یا روی دستمال توالت شوند. این خونریزی معمولاً ناشی از پارگی شقاق در حین حرکات روده کودک باشد.
3. زخم قابل مشاهده: یک شکاف یا بریدگی کوچکی که ممکن است در اطراف مقعد در طول معاینه فیزیکی توسط پزشک قابل مشاهده باشد.
4. اسپاسم مقعدی: ممکن است اسپاسم عضلانی در اطراف مقعد رخ دهد که باعث درد بیشتر میشود و حرکات روده را با زحمات بیشتری و زور زدن همراه میکند.
5. رفتار اجتنابی: کودکان ممکن است از رفتن به توالت ترس داشته باشند که منجر به دفع مدفوع می شود که می تواند یبوست را بدتر کرده و روند بهبودی شقاق را طولانی کند.

علت بروز شقاق مقعد در کودکان و نوزادان چیست؟

عوامل متعددی می توانند در ایجاد شقاق مقعدی در کودکان نقش داشته باشند:

1. یبوست: یکی از علل اولیه شقاق مقعد در بچه ها، یبوست است. مدفوع سفت و خشک می تواند باعث کشیدگی و پارگی پوشش مقعد در حین حرکات روده شود.
2. اسهال: مدفوع شل مکرر نیز می تواند ناحیه مقعد را تحریک کرده و شقاق ایجاد کند.
3. زور زدن: کودکانی که در حین اجابت مزاج به دلیل یبوست زور می‌ زنند، بیشتر از بقیه در معرض ابتلا به شقاق هستند.
4. آسیب: ضربه به ناحیه مقعد در اثر پاک کردن شدید یا وارد کردن اجسام خارجی می تواند منجر به شقاق شود.
5. عوامل غذایی: رژیم غذایی کم فیبر می تواند باعث یبوست شده و خطر شقاق را افزایش دهد.
6. بیماریهای زمینه ای: برخی از شرایط پزشکی که بر هضم یا عملکرد روده تاثیر می گذارد (به عنوان مثال، بیماری التهابی کرون روده) نیز می تواند منجر به شقاق مقعدی شود.

راهای درمانی برای شقاق مقعدی در کودکان

هدف اولیه درمان شقاق مقعدی تسکین درد، بهبودی و جلوگیری از عود آن است. در اینجا چند راهکار درمانی موثر ارائه کرده ایم:

1. تغییرات رژیم غذایی

افزایش مصرف فیبر یک روش فوق العاده برای درمان شقاق مقعدی کودکان است. یک نوع رژیم غذایی غنی از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات را دنبال کنید تا کودک شما مدفوع نرم تری دفع کند. همچنین باعث تقویت حرکات منظم روده در او میشود. غذاهای سرشار از فیبر عبارتند از جو دوسر، لوبیا، سیب، گلابی و سبزیجات برگ دار.

همچنین اطمینان حاصل کنید که کودک شما در طول روز مایعات زیادی می نوشد. هیدراتاسیون کافی به نرم نگه داشتن مدفوع و دفع آسان آن کمک می کند.

2. نرم کننده های مدفوع

نرم کننده های مدفوع شامل برخی از داروهای بدون نسخه یا مکمل های فیبر هستند که در صورت نیاز توسط متخصص اطفال برای کاهش حرکات روده و کاهش فشار توصیه میشود. این داروها با افزایش محتوای آب در مدفوع بر روده ها اثر گذاشته و باعث نرم‌ تر شدن مدفوع و دفعراحت‌ تر آن می‌ شوند.

3. حمام سیتز گرم

قرار دادن ناحیه مقعد در آب گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه چندین بار در روز می تواند با افزایش جریان خون شقاق کودکان در ناحیه به تسکین درد و بهبودی کمک کند. این تمرین تسکین دهنده می تواند به شل شدن عضله اسفنکتر مقعد نیز کمک کند.

4. درمان های موضعی

پزشک اطفال ممکن است داروهای بی حس کننده یا پمادهای موضعی حاوی موادی مانند هیدروکورتیزون یا نیتروگلیسیرین را برای کاهش درد و بهبودی توصیه کند. این درمان ها می توانند منجر به کاهش ناراحتی در حین اجابت مزاج شوند.

5. مدیریت درد

مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن ممکن است برای کاهش ناراحتی مرتبط با حرکات روده استفاده شوند. همیشه قبل از استفاده از هر گونه دارو با پزشک مشورت کنید.

6. استراتژی های رفتاری

فرزندتان را تشویق کنید که مدفوع خود را نگه ندارد و به طور منظم زمانی که احساس کرد به توالت برود. ایجاد یک محیط راحت برای کودک شما در طول بازدید از حمام می تواند به کاهش اضطراب کمک کند.

درمان دارویی شقاق مقعدی در کودکان 

اصلی ترین روش برای درمان شقاق در کودکان، در ابتدا درمان یبوست است. به این معنی که اطمینان حاصل کنید مدفوع نرم به طور منظم با حداقل فشار آوردن دفع می شود. این کار را می توان با استفاده از موارد زیر انجام داد:

اطمینان از مصرف مایعات کافی

 تشویق کودک به  خوردن رژیم غذایی متعادل که حاوی مقدار زیادی میوه است، از مفید ترین گام ها برای شروع درمان یبوست اولیه است.

 استفاده از ملین یکی دیگر از روشهای درمانی با بازده بالا است. موویکول رایج ترین نوع  ملین می باشد. سایر ملین ها می توانند شامل لاکتولوز یا سنوکوت باشند. در ادامه به بررسی کامل این داروهای روان کننده معده در کودکان می پردازیم.

موویکل

موویکل رایج ترین ملین است که اغلب پزشکان برای استفاده کودکان توصیه می کنند. موویکل برای بزرگسالان نیز قابل مصرف است و در حالی که این نسخه ممکن است در برخی از نوجوانان استفاده شود، ضروری است که فقط موویکل کودکان (موسوم به موویکل اطفال) به کودکان داده شود. موویکل یک ملین “Macrogol” نامیده می شود. این بدان معنی است که با جذب آب به نرم شدن مدفوع کمک می کند. موویکل را می توان در درازمدت به عنوان «دوز نگهدارنده» (یعنی یک دوز معمولی که هر روز داده می شود) یا در کوتاه مدت برای رفع یبوست با افزایش دوز تجویز کرد. دوز هایی که برای کودکان تجویز می شوند، اکثرا به صورت پودری یا ساشه ای هستندکه باید قبل از مصرف با نوشیدنی مخلوط شود.

لاکتولوز

لاکتولوز یک قند اصلاح شده است (لاکتوز قند موجود در شیر است). لاکتولوز جذب نمی شود، اما در عوض، از معده و روده کوچک عبور کرده و به روده بزرگ (کولون) می رود. لاکتولوز آب را به روده بزرگ کشیده و مدفوع را نرم می کند. با این حال، آن را باید در فواصل منظم در طول روز (معمولاً دو یا سه بار در روز) همراه با غذا به کودک خود بدهید.

سنوکوت

ماده فعال موجود در سنوکوت مشابه مواد موجود در آلو و انجیر است. Senokot متفاوت از لاکتولوز عمل می کند. سنوکوت به جای نرم کردن مدفوع، روده را منقبض کرده و مدفوع را به سمت جلو حرکت میدهد. تاثیر این دارو معمولاً شش تا ده ساعت پس از مصرف سنوکوت اتفاق می افتد، بنابراین، اگر به کودک شما قبل از خواب سنوکوت داده شود، معمولاً بعد از صبحانه مدفوع می کند.

عمل جراحی شقاق در کودکان

عمل جراحی اگر شقاق علیرغم درمان های دیگر ترمیم نشود، توسط پزشک پیشنهاد میشود. روش جراحی شقاق در کودکان و نوزادان معمولاً اسفنکتروتومی داخلی جانبی باز است. همچنین در بعضی از بچه ها برداشتن زخم مزمن ممکن است علاوه بر اسفنکتروتومی ضروری باشد. توجه کنید که این روش ها فقط باید توسط متخصص جراح عمومی یا کولورکتال انجام شوند. عمل اسفنکتروتومی در بیش از 95% کودکان موفقیت آمیز است.

زمان مراجعه به پزشک

والدین لازم است که با پزشک اطفال مشورت کنند اگر:

• کودک در هنگام اجابت مزاج درد شدیدی را تجربه می کند.
• خونریزی مقعدی قابل توجهی از مقعد او وجود دارد.
• شقاق با درمان خانگی پس از چند روز بهبود نمی یابد.
• بدن کودک علائم عفونت (تب، افزایش قرمزی، تورم) را نشان می دهد.

Your doctor may recommend an over-the-counter laxative, such as Milk of Magnesia or Restoralax. Read and follow all instructions on the label. Don’t use these medicines on a long-term basis.

پزشک ممکن است یک ملین بدون نسخه مانند شیر منیزیا یا Restoralax را توصیه کند. تمام دستورالعمل های روی برچسب را بخوانید و دنبال کنید. از این داروها به صورت طولانی مدت استفاده نکنید.

myhealth.alberta.ca

روش های تشخیص شقاق مقعدی در کودکان

متخصص آنورکتال توسط هر یک از روشهای زیر، میتواند وجود این زخم در مقعد شما را شناسایی کند:

• سابقه سلامتی کودک
• شرح علائم و معاینه فیزیکی: پزشک به آرامی باسن را جدا می کند. سپس به ناحیه اطراف مقعد برای پارگی و سایر علائم شکاف نگاه می کند. محل شکاف ممکن است به یافتن علت کمک کند. شقاق اغلب در قسمت لبه داخلی مقعد ایجاد می شود. برخی در قسمت بیرون مقعد رخ می دهند. شقاق هایی که در طرفین مقعد ایجاد می شوند ممکن است در اثر شرایطی مانند بیماری کرون ایجاد شده باشند.
• معاینه رکتال دیجیتال: دکتر با یک انگشت دستکش پوشیده و روغن کاری شده را به آرامی وارد مقعد کودک شما می کند. همچنین ممکن است از ابزاری به نام اسپکولوم استفاده شود. داخل مقعد گذاشته شده و به آرامی منبسط می شود. این وسیله به پزشک اجازه می دهد تا قسمت بیشتری از ناحیه مقعد را ببیند.
• آزمایش خون مخفی مدفوع این آزمایشی برای بررسی وجود خون پنهان در مدفوع کودک شماست.

مطلب مرتبط: فیستول مقعدی در کودکان

عوارض استفاده از ملین ها برای کودکان چیست؟

به دلیل روده های حساس آنها، مصرف بیش از حد ملین می تواند باعث اسهال در کودکان شود.
لاکتولوز بسیار شیرین است، بنابراین باید مراقب تمیز کردن دندان های کودک خود باشید. لاکتولوز می تواند باعث جمع شدن باد بیش از حد در روده ها شده که می تواند ناراحت کننده باشد.
در هنگام مصرف سنوکوت ممکن است گرفتگی معده (کولیک) ناشی از انقباض روده و فشار دادن مدفوع به سمت جلو باشد. (با این حال، یبوست نیز می تواند باعث گرفتگی معده شود).
بیشتر ملین‌ ها را می‌ توان حتی زمانی که کودک شما داروهای دیگری مصرف می‌کند نیز تجویز کرد، اما مهم است که اگر کودک شما داروهای دیگری مصرف می‌کند، به پرستار یا پزشک خود اطلاع دهید.