لاپاراسکوپی یک روش جراحی کم تهاجمی است که برای بررسی اندام های داخل شکم یا لگن برای اهداف تشخیصی و یا درمانی استفاده می شود. در طول این عمل، جراح برش کوچکی در نزدیکی ناف ایجاد می کند تا لاپاراسکوپ یک لوله نازک با دوربین و نور را برای مشاهده اندام های داخلی روی مانیتور ویدیویی وارد کند. جراح همچنین ممکن است ابزارهای دیگری را از طریق برش های کوچک اضافی وارد کند تا رویه هایی مانند برداشتن بیوپسی، کیسه صفرا یا رحم را انجام دهد.
مزایای آن نسبت به جراحی باز سنتی شامل مدت اقامت کوتاه تر در بیمارستان، درد کمتر، بهبودی سریع تر و جای زخم های کوچکتر است.
لاپاراسکوپی چیست؟
لاپاراسکوپی laparoscopy نوعی جراحی کم تهاجمی است. در این روش، جراح به جای ایجاد برش بزرگ روی پوست، از چند برش بسیار کوچک برای دسترسی به اندام های داخلی استفاده می کند.
تفاوت اصلی لاپاراسکوپی با جراحی باز در همین موضوع است؛ در جراحی باز معمولاً یک برش بزرگ روی بدن ایجاد می شود. اما در لاپاراسکوپی فقط چند شکاف کوچک کافی است. به همین دلیل، این روش را «جراحی حداقل تهاجمی» می نامند. معمولاً افرادی که تحت لاپاراسکوپی قرار می گیرند، دوران نقاهت کوتاه تر و بهبودی سریع تری را تجربه می کنند.
از لاپاراسکوپی هم برای مشاهده و بررسی اندام های داخلی بدن استفاده شده و هم برای انجام جراحی های درمانی. در برخی موارد، پزشک با استفاده از لاپاراسکوپی می تواند بافتی کوچک (نمونه برداری یا بیوپسی) بردارد تا وضعیت را دقیق تر بررسی کند. همچنین ممکن است در همان زمان، درمان لازم نیز انجام شود.
این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می شود؛ یعنی در طول جراحی بی هوش خواهید بود و هیچ دردی احساس نمی کنید.
مزایای لاپاراسکوپی نسبت به جراحی سنتی عبارت اند از:
- ایجاد زخم های بسیار کوچک تر
- درد کمتر پس از عمل
- بازگشت سریع تر به زندگی روزمره
- اقامت کوتاه تر در بیمارستان
کدام پزشک عمل لاپاراسکوپی انجام میدهد؟
پزشکی که عمل لاپاراسکوپی شما را انجام می دهد، بسته به نوع بیماری یا علائمی که دارید متفاوت است. این جراحی ممکن است توسط یکی از متخصصان زیر انجام شود:
- جراح عمومی، برای بررسی و درمان مشکلات عمومی شکم یا اندام های داخلی
- متخصص زنان (گاینکولوژیست)، در صورتی که مشکل مربوط به سلامت دستگاه تناسلی یا رحم باشد
- جراح گوارش (گاستروانترولوژیک)، اگر موضوع به معده، روده یا دیگر بخش های دستگاه گوارش مربوط باشد
- جراح اورولوژی (ادراری)، در مواردی که ناهنجاری یا بیماری در کلیه ها، مثانه یا دستگاه ادراری وجود داشته باشد
به طور خلاصه، نوع پزشک انجام دهنده لاپاراسکوپی مستقیماً به ناحیه درگیر و هدف از جراحی بستگی دارد.
مراحل انجام عمل لاپاراسکوپی
عمل لاپاراسکوپی یکی از روش های جراحی کم تهاجمی است که تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. به این معنا که بیمار در طول عمل در خواب کامل است و هیچ دردی احساس نمی کند.
در ابتدا، جراح یک برش بسیار کوچک (معمولاً کمتر از یک سانتی متر) روی دیواره شکم ایجاد می کند. سپس وسیله ای باریک و ظریف به نام لاپاراسکوپ که مجهز به دوربین و منبع نور است، از این برش وارد بدن می شود. دوربین، تصاویر واضحی از داخل شکم و لگن به مانیتور منتقل کرده تا جراح بتواند اندام های داخلی را با دقت بررسی کند.
برای دید بهتر و ایجاد فضای کاری مناسب، مقدار کمی گاز دی اکسید کربن (CO₂) به داخل شکم تزریق می شود تا دیواره شکم از اندام ها فاصله بگیرد.
در صورت نیاز، جراح ممکن است از چند برش کوچک دیگر برای ورود ابزارهای ظریف جراحی استفاده کند تا اقدامات درمانی لازم انجام شود؛ مانند برداشتن کیست، نمونه برداری (بیوپسی) یا ترمیم بافت ها.
در پایان عمل، گاز از بدن خارج شده، ابزارها بیرون آورده می شوند و برش ها با بخیه بسته و پانسمان می گردند. معمولاً این زخم ها کوچک بوده و طی چند روز به خوبی ترمیم می شوند.
چه زمانی از لاپاراسکوپی استفاده می شود؟
لاپاراسکوپی روشی است که برای تشخیص بیماری ها یا انجام جراحی در ناحیه شکم و لگن به کار می رود.
این عمل ممکن است در دو حالت انجام شود:
- اورژانسی، مانند زمانی که نیاز به خارج کردن آپاندیس ملتهب وجود دارد.
- غیر اورژانسی یا برنامه ریزی شده، مثلاً برای بررسی علت دردهای شکمی یا مشکلات باروری.
کاربردهای تشخیصی لاپاراسکوپی
از لاپاراسکوپی برای تشخیص و بررسی بسیاری از بیماری ها استفاده می شود، از جمله:
- بررسی دردهای شدید یا قاعدگی های سنگین
- ارزیابی ناباروری در زنان
- تشخیص اندومتریوز
- بررسی وجود کیست ها یا توده های مشکوک به سرطان
- نمونه برداری (بیوپسی) از بافت های داخلی برای آزمایش
- یافتن علت دردهای مزمن شکمی یا لگنی
کاربردهای درمانی (جراحی لاپاراسکوپی)
بسیاری از جراحی ها امروزه با روش لاپاراسکوپی انجام می شوند، از جمله:
- برداشتن رحم، تخمدان یا لوله های فالوپ
- خارج کردن کیست ها یا تومورهای تخمدان
- درمان بارداری خارج از رحم (اکتوپیک)
- برداشتن کیسه صفرا
- خارج کردن کلیه در برخی موارد خاص
برداشتن بخش هایی از روده یا معده مانند آپاندیس یا فوندوس (قسمت بالایی معده)
آمادگی های قبل از انجام لاپاراسکوپی
اگر در مورد روند عمل یا نتیجه آن سوالی دارید، حتماً پیش از جراحی با پزشک خود مشورت کنید.
در صورتی که دارویی مصرف می کنید، چه داروهای معمولی و چه مکمل ها یا داروهای گیاهی، پزشک را در جریان بگذارید. ممکن است لازم باشد مصرف برخی داروها پیش از جراحی موقتاً قطع شود.
اگر داروهای رقیق کننده خون مثل آسپرین یا وارفارین مصرف می کنید، اطلاع دادن به پزشک بسیار مهم است. زیرا تیم بیهوشی باید از وضعیت دارویی و سوابق پزشکی شما آگاه باشد.
پزشک پیش از عمل، دستورالعمل های دقیقی برای آماده سازی بدن به شما خواهد داد. این راهنما شامل مدت زمانی است که باید ناشتا بمانید (عدم مصرف غذا و نوشیدنی پیش از عمل). در برخی موارد نیز ممکن است نیاز باشد از داروی مخصوص برای تخلیه کامل روده ها استفاده کنید تا شکم آماده جراحی شود.
بعد از عمل لاپاراسکوپی
وقتی از بیهوشی بیدار می شوید، ممکن است اطراف محل برش ها کمی دردناک یا حساس باشد. گاهی دردی خفیف در ناحیه شانه‌ها احساس می شود که به دلیل فشاری است که گاز دی اکسیدکربن (CO₂) در حین عمل در شکم ایجاد کرده بود.
احساس خواب آلودگی، سرگیجه یا حالت تهوع نیز پس از عمل طبیعی است و معمولاً در مدت کوتاهی برطرف می شود. پس از چند ساعت در بخش ریکاوری، در بیشتر موارد بیمار می تواند مرخص شود. البته در برخی جراحی های لاپاراسکوپی، ممکن است لازم باشد یک یا دو شب در بیمارستان بستری بمانید تا وضعیت عمومی تان تحت نظر باشد.
پس از بیهوشی عمومی نباید خودتان رانندگی کنید. بهتر است از قبل هماهنگ کنید تا یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان شما را به خانه برساند و در ۲۴ ساعت نخست کنار شما بماند تا در صورت نیاز کمکتان کند.
مراقبت های لازم پس از بازگشت به خانه
در زمان ترخیص، پرستار یا پزشک دستورالعمل های مراقبتی را به شما توضیح می دهد. حتماً از موارد زیر مطمئن شوید:
- چه زمانی می توانید به صورت عادی غذا یا مایعات مصرف کنید.
- نحوه کنترل درد با داروهای تجویزشده یا روش های خانگی.
- چگونگی تعویض پانسمان ها و مراقبت از بخیه ها.
- چه مدت باید صبر کنید تا بتوانید به فعالیت‌های روزمره یا کار خود برگردید.
- زمان مناسب برای ویزیت بعدی یا چکاپ پزشک.
عوارض احتمالی لاپاراسکوپی
مانند هر جراحی دیگر، لاپاراسکوپی نیز میتواند با برخی عوارض نادر همراه باشد، از جمله:
- خونریزی از محل برش ها
- عفونت در ناحیه زخم
- آسیب به اندام های داخلی یا عروق خونی
- تشکیل لخته خون در پاها یا ریه ها
- و در موارد معدودی، عوارض مرتبط با بیهوشی عمومی
در برخی شرایط خاص، اگر پزشک در حین عمل متوجه شود که ادامه جراحی با روش لاپاراسکوپی دشوار است، ممکن است تصمیم بگیرد برش بزرگ‌تری ایجاد کند (عمل لاپاراتومی) تا بتواند اندام‌ها را بهتر مشاهده کرده و درمان را کامل انجام دهد.
