بیماری سلیاک چیست و چه علائمی دارد؟ درمان سلیاک و دلایل

بیماری سلیاک (اسپرو سلیاک) با خوردن گلوتن، پروتئینی که در گندم و سایر غلات وجود دارد، باعث به وجود آوردن مشکلاتی در دستگاه گوارش شما میشود. اگرچه این بیماری از یک عدم تحمل غذایی معمولی جدی تر است. بیماری سلیاک باعث می شود که سیستم ایمنی بدن شما به گلوتن در روده کوچک شما حمله کند. این حمله به روده کوچک آسیب رسانده و از انجام عملکرد صحیح آن جلوگیری می کند.

بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک به انگلیسی “Celiac” یک اختلال خود ایمنی ارثی است که باعث واکنش در بدن شما به پروتئین، گلوتن می شود. گلوتن موجود در سیستم گوارشی سیستم ایمنی بدن شروع به تحریک سیستم گوارشی کرده تا آنتی بادی علیه آن تولید کند. این آنتی بادی ها به پوشش روده کوچک شما (مخاط) آسیب می رسانند. آسیب به مخاط روده کوچک توانایی آن را برای جذب مواد مغذی از غذا اختلال ایجاد کرده و باعث کمبودهای تغذیه ای می شود.

گلوتن چیست و در چه چیزهایی یافت میشود؟

گلوتن پروتئینی است که در غلات؛ به ویژه گندم، جو و چاودار وجود دارد. این غلات، به ویژه گندم، بسیاری از غذاهای اصلی رژیم غذایی استاندارد غربی، از نان و غلات گرفته تا پاستا و محصولات پخته شده را تشکیل می دهند. علاوه بر این موارد، گلوتن اغلب به عنوان یک افزودنی در محصولات غذایی نیز وجود دارد. مانند سس ها، سوپ ها و غذاهای بسته بندی شده.

علت ابتلا به بیماری سلیاک Celiac

بسیاری از بیماری های خودایمنی، مانند بیماری سلیاک، حداقل تا حدی ارثی هستند (اختلالات ژنتیکی). این بدان معناست که یک جهش ژنی خاص که از طریق خانواده ها منتقل می شود، شما را مستعد ابتلا به آن می کند. اما همه افراد مبتلا به جهش ژنی به این بیماری مبتلا نمی شوند و هر فردی که به آن مبتلا می شود یکی از ژن های شناخته شده را ندارد. به نظر می رسد عوامل دیگری در ایجاد این بیماری دخیل باشند.

آیا بیماری سلیاک خطرناک است؟

آسیب به روده کوچک شما ممکن است عواقب جدی داشته باشد. روده کوچک مواد مغذی غذا را از طریق مخاط جذب می کند. اگر مخاط معده و دستگاه گوارش آسیب دیده باشد، نمی تواند مواد مغذی را آنطور که باید جذب کند. به این عارضه سوء جذب می گویند. بیماری سلیاک می تواند منجر به سوء تغذیه و بسیاری از بیماری های زنجیره ای دیگر شود که ناشی از کمبود مواد مغذی مختلف در تغذیه است. سلیاک در کودکان می تواند باعث کاهش رشد و تکامل شود.

چه کسانی به بیماری سلیاک مبتلا می شوند؟

بیماری سلیاک بیشتر در غرب بین افراد اروپایی تبار یافت می شود. تخمین زده می شود که 1٪ از جمعیت اروپا و آمریکای شمالی را تحت تاثیر قرار دهد. اگر یکی از بستگان درجه یک مانند والدین یا فرزندتان به این بیماری مبتلا باشد، 10 درصد احتمال ابتلا به این بیماری را دارید. حدود 97 درصد از افراد مبتلا به بیماری سلیاک دارای یک جهش ژنی قابل تشخیص درگیر با آن هستند.

علائم بیماری

علائم بیماری سلیاک در بین افراد بسیار متفاوت است. به همین دلیل اغلب تشخیص آن را سخت میکند. برخی افراد اصلاً ممکن است هیچ علائمی را متوجه نشوند. برخی پس از خوردن گلوتن، سوء هاضمه و سایر علائم گوارشی (GI) را تجربه می کنند. برخی فقط بعداً، زمانی که علائم واقعی و جدی وارد شده است، دچار کمبود تغذیه میشوند. در این افراد، علامت کم خونی ممکن است اولین علائم باشد.

علائم گوارشی بیماری سلیاک عبارتند از:

• درد معده
• شکم نفخ شده
• گاز
• یبوست
• اسهال
• مدفوع چرب

علائم کم خونی فقر آهن مانند:

• ضعف و خستگی
• رنگ پریدگی صورت
• دست های سرد
• ناخن های شکننده یا مقعر
• سردرد
• زخم های دهان

سایر علائم سوء تغذیه مانند:

• کاهش وزن بدون علت
•  تاخیر در رشد و عدم رشد در کودکان
•  تحلیل رفتن عضله یا کاهش توان عضلانی
•  نقص در مینای دندان، مانند سوراخ شدن، خالدار شدن یا ظاهر شفاف دندان
•  پریودهای غیر طبیعی یا مشکل در باردار شدن
•  تغییرات خلقی، معمولاً تحریک پذیری در کودکان و افسردگی در بزرگسالان

وب سایت my.clevelandclinic.org میگوید:

Dermatitis herpetiformis: About 15% of people with celiac disease develop this chronic skin condition as a side effect. Also called the “gluten rash” or the “celiac rash,” the same gluten antibodies that damage your small intestine in celiac disease cause this condition.

درماتیت هرپتی فرمیس: حدود 15 درصد از افراد مبتلا به بیماری سلیاک به این بیماری مزمن پوستی به عنوان یک عارضه جانبی مبتلا می شوند. که به آن “بثورات گلوتن” یا “بثورات سلیاک” نیز می گویند، همان آنتی بادی های گلوتن که در بیماری سلیاک به روده کوچک شما آسیب می رسانند باعث این وضعیت می شوند. درماتیت هرپتی فرمیس به صورت یک بثورات خارش دار ظاهر می شود که به نظر می رسد خوشه هایی از برجستگی یا تاول است. 

در ناحیه تناسلی ممکن است با بیماری زگیل تناسلی اشتباه گرفته شود. معمولاً آرنج، زانو، باسن یا پوست سر شما را تحت تأثیر قرار می دهد.

همچنین بخوانید: درمان زگیل تناسلی با لیزر چگونه است؟

عوامل خطر ابتلا به بیماری سلیاک

بیماری سلیاک در افراد مبتلا به برخی اختلالات کروموزومی ارثی مانند سندرم داون شایع تر است. همچنین در افراد مبتلا به برخی بیماری های خودایمنی دیگر شایع تر از بقیه بیماران سالم می باشد.زیرا این بیماری‌ ها اغلب ژن‌ های مشترکی دارند و همچنین راهی برای تحریک یکدیگر دارند. مانند سایر بیماری‌ های خودایمنی، بیماری سلیاک در دختران نوزاد شایع تر از نوزادان پسر است. این نسبت حداقل 2 به 1 گزارش شده است.

افرادی که شرایط زیر را داشته باشند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند:

• سفید پوست ها
• سابقه ارثی والدین مبتلا به سلیاک
•  افراد مبتلا به اختلال کروموزومی مانند سندرم ترنر، سندرم ویلیامز یا سندرم داون 
• ابتلا به بیماری خودایمنی دیگری مانند دیابت نوع 1، آرتریت روماتوئید، کولیت میکروسکوپی یا بیماری آدیسون داشته باشید. 

چگونه یک فرد به بیماری سلیاک مبتلا می شود؟

یکی از نظریه ها این است که توسط نوعی استرس فیزیکی قابل توجه که سیستم ایمنی شما را بیش از حد افزایش می دهد، ایجاد می شود. محققان به همراه برخی از پزشکان مشاهده کرده اند که این بیماری اغلب پس از یک رویداد فیزیکی مانند جراحی، بیماری یا بارداری یا یک رویداد عاطفی شدید ظاهر می شود. نظریه دیگر برای ابتلا به این بیماری این است که میکروارگانیسم هایی که در روده شما زندگی می کنند درگیر هستند. برای کشف این نظریه ها به تحقیقات بیشتری نیاز است. که در صورت وجود، در این مقاله از کلینیک اچ پی وی گذاشته میشود.